Bu çalışma ile IFAA ve Carnoy tespit solüsyonları kullanılarak mast hücrelerinin prepubertal ve postpubertal dönem keklik duodenumlarının baş, orta ve son kısımlarındaki dağılım, yerleşim ve heterojeniteleri belirlenmiştir. Literatür incelemeleri sonucunda keklik duodenumlarında mast hücrelerinin dağılımı ve yerleşimi ile ilgili bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu nedenle bulgular diğer türlere ait sonuçlar ile karşılaştırılmıştır.
Mast hücreleri orijinleri, yerleşim yerleri, kullanılan tespit solüsyonuna verdiği cevap, taşıdığı glikozaminoglikanların türü, intragranüler serin proteinazın türü, histokimyasal farklılıklar, fonksiyonel kriterler ve hücrelerin morfolojik özellikleri gibi unsurlar göz önüne alındığında, bağ doku mast hücreleri ve mukozal mast hücreleri olmak üzere iki alt gruba ayrılmaktadır. Mukozalarda, özellikle de sindirim ve solunum sistemi mukozalarında bulunan mast hücreleri, diğer bölgelerde bulunan mast hücrelerinden daha küçük ve daha az granül içermektedirler. Bu bölgelerde bulunan mast hücreleri atipik ya da mukozal mast hücresi olarak adlandırılmaktadır. Diğer yandan deride, damar yakınlarında ve organ serozalarında yerleşen ve daha iriolan hücreler ise tipik ya da bağdoku mast hücresi olarak isimlendirilmektedir10-12. Hücre heterojenitesinin belirlenmesi için kullanılan alcian blue-safranin O boyama yöntemi sonrasında, mukozal mast hücrelerinin Alcian blue pozitif sonuç verirken safranin O negatif sonuç verdiği bildirilmektedir. Bağ doku mast hücrelerinde ise hem safranin O hem de alcian blue pozitif sonuçlar izlendiği bildirilmektedir10,13,14.
Mukozal ve bağ doku mast hücrelerinin gösterimin yapılmasında tespitin çok önemli olduğu tespit solüsyonuna göre mast hücrelerinin farklı reaksiyonlar gösterdiği bildirilmiştir. %10’luk formol tespitinden sonra intestinal mast hücrelerinin gösterilemediği fakat Carnoy, IFAA veya BLA solüsyonları ile gerçekleştirilen tespit sonucunda mast hücrelerinin toludin blue gibi bazik boyalarla metakromatik olarak boyanabildiği ve en iyi sonuçların Carnoy ve BLA solüsyonlarında yapılan tespit ile alındığı bildirilmiştir1,4,10,15. Bu çalışmada da benzer şekilde hem Carnoy hem de İFAA tespit sıvıları ile tespit edilen mast hücreleri hem toluidin blue hem de alcianblue-safranin O boyası ile boyanarak mast hücreleri gösterilmiş ve en iyi sonuç Carnoy solüsyonu ile alınmıştır. Demirbağ ve ark.16 2011 yılında rat ince bağırsaklarında mast hücrelerinin dağılımlarını ve heterojenitelerini belirlemek amacıyla yaptıkları çalışmada farklı solüsyonlarla yapılan tespit işlemi sonrasında mast hücre sayılarında farklılık olduğunu bildirmişlerdir. Bu çalışma ile aynı şekilde tespit solüsyonuna bağlı olarak mast hücre sayısında farklılık oluştuğu gözlendi.
Bu çalışmada puberte öncesi ve puberte sonrası dönemlerde keklik duodenumları karşılaştırıldığında genel histolojik görüntüleri arasında bir fark olmadığı belirlendi. Her iki gruba ait duodenum örneklerinde de lamina epitelyalisi oluşturan epitel dokunun tek katlı prizmatik epitel hücreleri tarafından oluşturulduğu ve aralarında Goblet hücreleri içerdiği gözlendi. Prizmatik epitel hücrelerinin lümene bakan yüzeylerinde mikrovillusların bulunduğu görüldü. Lamina epitelyalis altındaki lamina propriya katmanında belirgin kriptlerin bulunduğu dikkati çekti. Memelilerde duodenum için ayırt edici bir özellik olan submukoza katmanında yer alan brunner bezlerinin17,18 keklik duodenumunda bulunmadığı dikkati çekti. Tunika muskularis tabakasının içte sirküler dışta longitüdinal seyirli olduğu ve en dışta da seroza tabakasının yer aldığı görüldü.
Valsala ve ark.15 ördeklerde yaptıkları çalışmada ince bağırsaklarda mast hücrelerinin özellikle lamina propriyada ve bu bölgede de çoğunlukla kriptlerin çevresinde yerleştiğini az sayıda da musküler katmanda ve adventisya tabakasında bulunduğunu bildirmişlerdir. Sıçanlarda gebeliğin farklı dönemlerinde ince bağırsakta mast hücrelerinin dağılımının belirlenmesi amacıyla yapılan bir çalışmada tunika seroza tabakasındaki mast hücre sayısının tunika mukoza tabakasında bulunandan daha az olduğu bildirilmiştir19. Yapılan bu çalışmada da benzer şekilde puberte öncesi ve sonrasında duodenumun 3 farklı bölgesinde mast hücrelerinin dağılım gösterdiği, mukoza katmanında daha çok kriptlerin dip kısımlarındaki bağ dokuda yerleşmiş olmasının yanı sıra muskularis ve seroza katmanlarında da varlıkları tespit edilmiştir.
Yapılan çalışmalarda20,21 mast hücrelerinin toluidine blue ile metakromatik boyandığı gösterilmiş ayrıca mast hücre sayılarının da yaşa başlı olarak değişim gösterdiği bildirilmiştir. Hindi bursa fabrici üzerine yapılan bir çalışmada mast hücre sayısının artan yaş ile birlikte azaldığı belirtilmiştir. Benzer şekilde bu çalışmada da toluidin blue ile yapılan boyamada mast hücrelerinin granüllerinin mor renkte boyanarak belirgin metakromazi gösterdiği ve yaşla birlikte mast hücre sayısının azaldığı tespit edilmiştir.
Carlson ve Hacking22 yetişkin tavuk, hindi, sülün ve bıldırcınların duodenumlarındaki mast hücre yoğunluğuna baktıkları çalışmalarında bu hayvanlardan sadece tavukların duodenumunda mast hücresi tespit ettiklerini diğerlerinde ise tespit etmediklerini bildirmişlerdir. Bu çalışmada duodenumun farklı (başlangıç, orta, son) bölümlerinden alınan kesitlerde her iki tespit sıvısı ile tespit edilen duodenumlarda hem puberte öncesi hem de puberte sonrası dönemde mukoza ve seroza katmanlarında mast hücrelerinin bulunduğu, bu hücrelerin sayılarının puberte öncesi dönemde genellikle daha fazla olduğu görüldü.
Sonuç olarak kekliklerin duodenumunun her üç bölgesinde de mast hücrelerinin varlığı tespit edildi. Bu hücrelerin çoğunlukla duodenum duvarının mukoza ve seroza katmanlarında yerleştiği görüldü. Mast hücre sayılarının puberte öncesi dönemde puberte sonrası döneme göre daha fazla olduğu tespit edildi. Bu verilere göre mast hücrelerinin puberte dönemine kadar olan dönemde kekliklerin savunma sisteminde daha etkin bir şekilde görev aldığı söylenebilir.
)
)
)
)
)
)
)
