[ Ana Sayfa | Editörler | Danışma Kurulu | Dergi Hakkında | İçindekiler | Arşiv | Yayın Arama | Yazarlara Bilgi | E-Posta ]
Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Veteriner Dergisi
2005, Cilt 19, Sayı 2, Sayfa(lar) 103-106
[ Özet ] [ PDF ] [ Benzer Makaleler ] [ Yazara E-Posta ] [ Editöre E-Posta ]
ELAZIĞ VE ÇEVRESİNDEKİ KÖPEKLERDE DİROFİLARİA İMMİTİS’İN SEROPREVALANSI
Engin BALIKCI1, Murat SEVGİLİ2
1Fırat Üniversitesi, Sivrice Meslek Yüksekokulu, Elazığ – TÜRKİYE
2Harran Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Parazitoloji Anabilim Dalı, Şanlıurfa – TÜRKİYE
Anahtar Kelimeler: Köpek, Dirofilaria immitis, Seroprevalans
Özet
Bu çalışma, Elazığ ve çevresindeki köpeklerde Dirofilaria immitis’in seroprevalansını tespit etmek amacıyla yapıldı. Çalışmada materyal olarak değişik yaş, ırk ve cinsiyette toplam 120 köpeğe ait kan örneği alındı. Köpeklerden alınan kan örnekleri natif ve ELİSA yöntemiyle incelendi. Bu bölgedeki D. immitis’in prevalansı % 9,1 olarak saptandı. Dirofilaria immitis’in en yüksek prevalansı 5-8 yaş grubunda (% 18,2) görüldü, bunu sırasıyla % 10,0 ile 2-4 yaş grubu ve % 1,8 ile 1-2 yaş grubu izledi. Erkek köpeklerde (% 10,3) dişi köpeklere (% 7,6) göre daha fazla seropozitiflik saptandı. Yerleşim yerleri içerisinde en yüksek prevalans Sivrice (% 20,0), Keban’da (% 20,0), daha sonra da Kovancılar (% 13,3) ilçesinde tespit edildi.
  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • Giriş
    Dünyada değişik hayvanlarda ve insanlarda Dirofilaria cinsine bağlı yaklaşık 40 tür bulunmaktadır. Bunlardan köpeklerde en yaygın olarak görülen ve insanlarda hastalık yapabilen türler D. immitis ve D. repens’dir 1,2.

    Dirofilaria immitis, köpek, kedi, tilki, kurt gibi karnivorlarda, bazen de insanda yerleşerek önemli sistemik bozukluklara sebep olur 3.

    Bu nematodun erişkinleri köpeklerin sağ ventrikulusu ve pulmoner arterlerine yerleşerek, pulmoner sirkülasyon, kalp, karaciğer ve böbreklerde fonksiyonel bozukluklara yol açmakta, mikrofilerleri ise perifer kanda yaşamaktadır 3,4,5,6. Culex, Aedes, Anopheles, Myzorhynchus, Armigeres ve Mansonia soylarına bağlı sokucu sinekler Dirofilaria türlerine arakonaklık yaparlar 2,7. Bunlar enfekte hayvanlardan kan emmek suretiyle mikrofilerleri alarak, başka hayvanlara bulaştırırlar 8. Mikro-fileremi, enfektif larvanın sonkonağa girmesinden ortalama 6 ay sonra meydana gelir 6. Dirofilaria İmmitis’in varlığı; natif kan kontrolleri 6,9,10,11 ve çeşitli immunodiagnostik testler 12,13 ile belirlenir.

    Özellikle tropikal, subtropikal ve sıcak ülkelerde dirofilariosisin yaygın olduğu bildirilmiştir 14,15. Dünyada çeşitli ülkelerde 13-17 ve ülkemizde çeşitli bölgelerde 8-12,18-21 yapılan çalışmalarla dirofilariosisin varlığı tespit edilmiştir. Öğe ve ark.’ları 18 Ankara’da ELİSA ile yaptıkları bir çalışmada D. immitis’in seroprevalansını % 9,3 olarak saptamışlardır. Ağaoğlu ve ark.’ları 8 Van’da Modifiye Knott ve ELİSA yöntemiyle yaptıkları çalışmada % 46,22 oranında parazitin varlığını tespit etmişlerdir. Börkü ve ark.’ları 12 Ankara’da ELİSA testi uygulanan 32 köpeğin 9’unda (% 23) D. immitis’in varlığını bildirmişlerdir.

    Bu çalışma, Elazığ ve çevresindeki köpeklerde D. immitis’in seroprevalansını saptamak amacıyla yapılmıştır.

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • Materyal ve Metot
    Bu çalışmada, Elazığ ve çevresindeki köpeklerde D. immitis’in yaygınlığını tespit etmek amacıyla, 1-8 yaşlarında, değişik ırk ve cinsiyette toplam 120 köpek materyal olarak kullanıldı. Köpeklerin kan örnekleri 1600 ile 2000 saatleri arasında usülüne uygun olarak Vena cephalica antebrachii’den alındı. Toplanan kan örneklerinde natif muayene yapıldı 6. Daha sonra kan serumları usülüne uygun olarak çıkarıldı. Serumlar plastik mikrotüplere konularak numara verildi ve test yapılıncaya kadar derin dondurucuda saklandı. Çalışmada D. immitis için spesifik olan ELISA testi (DiroCHEK Heartworm Test Kiti Synbiotics Corp. USA) yöntemine uygun olarak yapıldı 13. İstatistiki açıdan D. immitis ‘in yayılışında cinsiyet ve yaşın etkisi Ki-Kare testi ile saptandı.
  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • Bulgular
    Dirofilaria immitis’in seroprevalansının köpek-lerdeki yaş ve cinsiyete göre dağılımı Tablo 1’de verilmiştir.


    Büyütmek İçin Tıklayın
    Tablo 1: Köpeklerde D. immitis seropozitifliğinin yaş ve cinsiyete göre dağılımı ve önemi

    Buna göre; Elazığ ve çevresinde 120 köpeğin 11 (%9,1)’i D. immitis yönünden seropozitif bulunmuştur. Natif kan muayenelerinde ise sadece 4 köpekte mikrofilerlerin varlığı tespit edilmiştir. Yaşa göre bakıldığında en yüksek oranda seropozitiflik 5-8 yaş grubunda (%18,2) görülmüş, bunu % 10,0 ile 3-4 yaş grubu ve % 1,8 ile 1-2 yaş grubu izlemiştir. Yaş gruplarında 3-4 ve 5-8 yaş grupları ile 1-2 yaş grubu arasındaki farklılık önemli (p<0,05) bulunurken, 3-4 ve 5-8 yaş grupları arasındaki fark önemsiz (p>0,05) bulunmuştur. Erkek köpeklerde (%10,3) dişi köpeklere (%7,6) göre önemsiz (p>0,05) oranda yüksek bir seropozitiflik tespit edilmiştir. Dirofilaria immitis’in yerleşim yerlerine göre dağılımı Tablo 2’de verilmiştir. Buna göre; yerleşim yerleri içerisinde en yüksek seropozitiflik Sivrice (% 20,0), Keban (% 20,0) ve Kovancılar (% 13,3) ilçesinde saptanmıştır.


    Büyütmek İçin Tıklayın
    Tablo 2: Köpeklerde D. immitis seropozitifliğinin yerleşim yerlerine göre dağılımı

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • Tartışma
    Kalpte bulunan erişkin dişi parazitlerden çıkan mikrofilerler kan dolaşımında bulunurlar. Perifer kandaki mikrofiler yoğunluğunun günün farklı zamanlarına göre değişiklik gösterdiği kaydedilmiştir 4,17. Bazı araştırıcılar 9,20, 1600 ile 2400 saatleri arasında mikrofiler sayısının maksimum düzeyde gözlendiğini bildirmişlerdir. Bu nedenle bu çalışmada da kan örneklerinde natif muayene yapmak için perifer kanda mikrofilerlerin muhtemelen en çok bulunduğu sanılan 1600 ile 2000 saatleri arasında alınmıştır.

    Coşkun ve ark.’ları 10, Bursa’da 168 köpeğin 5’inde (% 2,9), Sarnıç ve Alkan 19, Eskişehir’de 20 köpeğin 6’sında (% 30), Yıldırım 21, Ankara’da 300 köpeğin 19’unda (% 6,3), ve Şahin ve ark. 11, 92 köpeğin 7’sinde kandaki mikrofilerlerin varlığını çeşitli yöntemlerle tespit etmişlerdir. ELİSA testi kullanılarak yapılan çalışmalarda ise Ağaoğlu ve ark.’ları 8, Van’da 106 köpeğin 49’unda (% 46,2), Börkü ve ark.’ları 12, Ankara’da 32 köpeğin 9’unda (% 28,1), Öge ve ark.’ları 18, Ankara’da 280 köpeğin 26’sında (% 9,3) seropozitiflik bildirmişlerdir. Elazığ ve çevresinde yapılan bu çalışmada ise 120 köpeğin 11 (%9,1)’i D. immitis yönünden seropozitif bulunmuştur. Natif kan muayenelerinde ise sadece 4 köpekte mikrofilerlerin varlığı tespit edilmiştir.

    Bu çalışmanın yapıldığı yerleşim yerleri içerisinde en yüksek prevalans saptanan Sivrice (% 20,0), Keban (% 20,0) ve Kovancılar (% 13,3) ilçelerinde hastalık etkeninin prevalansının yüksek çıkmasının en önemli nedeni, bu bölgelerde sulak ve yeşil örtüsünün fazlalığından kaynaklanmış olabilir.

    Köpeklerde D. immitis’in oluşturduğu dirofilariosis’de sivrisinek ve sıcaklık gibi çevre şartları önemli rol oynamaktadır 14,15. Dirofilaria immitis larvasının arakonak sivrisinekte gelişmesi çevre sıcaklığından etkilenmektedir 7,22. Sıcaklık 21.1ºC’ nin altına düşünce larvanın gelişme süresinin uzadığı bildirilmiştir 22. Çalışmanın yapıldığı yaz aylarında çevre sıcaklığının yüksek olması, sivrisinek yoğunluğunun artmasına, hastalık etkeninin gelişme süresinin kısalmasına ve hastalık riskinin artmasına yol açabilir 14,15. Bununla birlikte, köpeklerin yaşı da önem taşımakta olup, 4-7 yaş arasındaki köpeklerde enfeksiyon riskinin en yüksek olduğu 6,8,12, ayrıca erkek köpeklerde dişilerden daha fazla enfeksiyon riski olduğu bildirilmiştir 6,12. Bu çalışmada da D. immitis saptanan 11 köpeğin 7’sinin (% 10,3) erkek, 8’inin (% 18,2) 4 yaşın üzerinde olması ilgili literatürlerle uyum göstermektedir. Bununla birlikte bazı yazarlar 8,16,21 parazitin erkek ve dişi köpeklerde insidensinin farklı olmadığını, Martin ve Collins 17 ise yaşın önemi olmadığını bildirmişlerdir. Ayrıca ev dışında, açık alanlarda barındırılan ve özellikle iri yapılı köpeklerde hastalığın daha çok görüldüğü bildirilmiştir 6,15,21. Bu çalışmada da D. immitis saptanan 11 köpeğin tümünün açık alanda beslendiği ve çoğunun sokak köpeği olduğu görülmüştür. Dirofilaria immitis enfeksiyonunun dışarıda beslenen, erkek ve yaşlı köpeklerde daha çok görülmesi, parazitin prepatent döneminin uzun olması, köpeklere profilaksi amacıyla ilaç uygulanmaması ve sivrisineklere maruz kalma risklerinin daha yüksek olmasıyla açıklanabilir.

    Sonuç olarak, Elazığ ve çevresindeki köpeklerde D. immitis’in prevalansı % 9,1 olarak bulunmuş, ayrıca erkek, yaşlı ve dışarıda beslenen köpeklerde D. immitis’in daha yaygın olduğu saptanmıştır.

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • Kaynaklar

    1) Şahin İ, Gödekmerdan A, Ekinci N, Özcan M, Şen İ. Kayseri yöresi köpeklerinde Echinococcus granulosus (Batsch,1786) ve diğer parazitlerin yayılışı. 1. Dirofilaria cinsi filariaların yaygınlığı ve sağlık önemi. Türk Parazitoloji Dergisi 1993; 17: 77-82.

    2) Taşan E. Elazığ ve yöresindeki köpeklerde filariaların yayılışı. Doktora Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 1977.

    3) Soulsby EJL. Helminths, Arthropods and Protozoa of Domesticated Animals. 7th Edition, London: Baillere Tindall, 1982.

    4) Anderson RC. Nematode Parasites of Vertebrates: Their Development and Transmission. 2nd Edition, New York: CABI Publishing, 2000.

    5) Lombard CW. Heartworm disease. In: Bonagura JD. (Editors), Cardiology, 2nd Edition, New Yok: Churchill Livingstone, 1987: 275-299.

    6) Rawlings CA, Calvert CA. Heartworm Disease. In: Ettinger SJ. (Editors). Textbook of Veterinary Internal Medicine, 3rd Edition, Philadelphia: W.B. Saunders Comp. 1989: 1163-1184.

    7) Doğanay A, Şahal M. Türkiye’de köpeklerdeki dirofilariosis sorunu ve insan sağlığı açısından önemi. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 1987; 34: 277-287.

    8) Ağaoğlu Z, Akgül Y, Ceylan E, Akkan H. Van yöresi köpeklerinde Dirofilaria immitis’in yaygınlığı. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 2000; 11: 41-43.

    9) Burgu A, Şahal M, Yıldırım A ve ark. Dirofilaria immitis ile enfekte köpeklerde mikrofiler periodisite-sinin kantitatif analizi. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 2004; 51: 117-125.

    10) Coşkun ŞZ, Tınar R, Akyol ÇV ve ark. Doğal enfekte köpeklerde Dirofilaria immitis mikrofillerine Ivermektinin etkisi. Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 1992; 2: 121-127.

    11) Şahin T, Sevgili M, Çamkerten İ. Şanlıurfa yöresi köpeklerinde Dirofilaria sp.’nin yayılışı. Türk Parazitoloji Dergisi 2004; 28: 140-142.

    12) Börkü MK, Kurtdede A, Azizoğlu D ve ark. Dirofilaria immitis ile doğal enfekte köpeklerde thiacetarsamide sodium uygulamaları. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 1996; 43: 247-256.

    13) Brunner CY, Hendrix CM, Blagburn BL and et al. Comparison of serolojik test for detection of antigen in canine heartworm infection. JAVMA 1998; 192: 1423-1427.

    14) Rosa A, Ribicich M, Betti A, and et al. Prevalence of canine dirofilariosis in the City of Buenos Aires and its outskirts (Argentina). Vet Parasitol 2002; 109: 261-264.

    15) Song KH, Lee SE, Hayasaki M and et al. Seroprevalance of canine dirofilariosis in South Korea. Vet Parasitol 2003; 114: 231-236.

    16) Copland MD, O’Callaghan MG, Hajduk P, O’Donoghue PJ. The occurance of Dirofilaria immitis in dogs in South Australia. Aust Vet J 1992; 69: 31-32.

    17) Martin TE, Collins GH. Prevalance of Dirofilaria immitis and Dipetalonema reconditum in greyhounds. Aust Vet J 1985; 62: 159-163.

    18) Öge H, Doğanay A, Öğe S, Yıldırım A. Prevalance and distribution of Dirofilaria immitis in domestic dogs from Ankara and vicinity in Turkey. Dtsch Tierarztl Wochenschr 2003; 110: 69-72.

    19) Sarnıç H, Alkan M. Köpeklerde dirofilariosis olguları ve insan sağlığı yönünden önemi. Türk Parazitoloji Dergisi 1986; 1: 169-174.

    20) Şahal M, Doğanay A, İmren H. Untersuchungen auf die wirksamkeit der preparate Citarin-LR und AricylR gegen mikrofilarien und adulte würmer von Dirofilaria immitis und Dirofilaria repens bei natürlich infizierten hunden. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 1986; 33: 297-308.

    21) Yıldırım A. Ankara ve çevresinde köpeklerde filarial etkenlerin prevalansı. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 2004; 51: 35-40.

    22) Murdoch DB. Heartworm in the United Kingdom. J Small Anim Pract 1984; 25: 299-305.

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • [ Başa Dön ] [ Özet ] [ PDF ] [ Benzer Makaleler ] [ Yazara E-Posta ] [ Editöre E-Posta ]
    [ Ana Sayfa | Editörler | Danışma Kurulu | Dergi Hakkında | İçindekiler | Arşiv | Yayın Arama | Yazarlara Bilgi | E-Posta ]