Üremede motil spermatozoa oranı sperma kalitesi
yönünden önem taşımaktadır
12. Deneme grubuna 60
gün süreyle verilen arı sütünün spermatozoa motilitesi
üzerinde olumlu etki göstermiş ve kontrol’e göre önemli
şekilde (P<0.05) yüksek bulunmuştur (Tablo
1).
Spermatozoa motilitesini epididimal olgunlaşma süreci
içinde kazanmaktadır
14. Farelerde, spermatozoa
motilite oranlarındaki farklılıklar, leyding hücrelerinden
üretilen testesteron hormonundan ileri gelebilmektedir
15. Arı sütünün, spermatozoa motilitesini arttırması,
epididimal spermatozoa olgunlaşma ortamına olumlu
etkisinden kaynaklanmış olabileceği düşünülmüştür.
Deneme grubu farelerde belirlenen %75.00 spermatozoa
motilitesi, Sato ve Ishikawa
16’nın %70.00, Hellsten ve
ark.
14’nın %84.95 olarak belirledikleri motilite oranları
arasında yer almıştır. Buna karşılık, kontrol grubu
farelerin spermatozoa motilitesi bu araştırıcıların
sonuçlarından düşük bulunmuştur. Bu bulgulara
dayanarak arı sütünün uzun süreli verilmesinin
spermatozoa motilitesini arttırdığı söylenebilir.
Spermada her tür için yeterli sayıda spermatozoa
olması durumunda döllenme gerçekleşebilmektedir 12.
Tablo 1’de görüldüğü gibi spermatozoa yoğunluğu
deneme ve kontrol grubunda sırasıyla 19.58 ve 11.45
x106/ml olarak belirlenmiştir. Albino erkek farelerde spermatozoa yoğunluğunu, Mishra ve Acharya 17 23 x
106/ml, Rao ve Sharma 18 42.50 x 106/ml olarak
bildirmişlerdir. Deneme grubu farelerin spermatozoa
yoğunluğu, Mishra ve Acharya 17’nın sonuçlarına
benzer olmakla birlikte, Rao ve Sharma 18’nın
sonuçlarından düşük bulunmuştur. Bu farklılık bakım,
mide içi yolla besleme ve diğer çevresel faktörlerden
kaynaklanmış olabilir. Deneme grubunun spermatozoa
yoğunluğu, kontrol’e göre önemli şekilde yüksek
bulunmuştur (P<0.05). Spermatogenezis, Leydig
hücrelerinden üretilen testesteron hormonu etkisi altında
bulunmaktadır. Leydig hücre sayısında azalma ya da
testesteron hormonun yetersizliği germinativ epitel hücre
sayısında azalmaya yol açabilmektedir 19. Bunun
dışında, etkin oksijen grupları (ROS), lipid
peroksidasyonu uyararak spermatozoa zarında ve
DNA’sında bozukluklara, testis işlev bozukluklarına,
spermatozoa sayısında azalmaya neden olabilmektedir
15,17,20. Antioksidan özelliğe sahip Vit C ile Vit E,
farelerde spermatozoa sayısını arttırdığı belirlenmiştir
15,21. Arı sütünde bulunan, A, E ve C vitaminlerinin,
gerek leydig hücrelerini gerekse germinativ epitel
hücrelerinin zararlı endojen maddelere karşı korumasına
bağlı olarak deneme grubu farelerde spermatozoa
yoğunluğu yüksek çıkmış olabilir.
Anormal spermatozoa oranı, arı sütü verilen ve
kontrol grubu farelerde sırasıyla %14.53 ve 28.00 olarak
belirlenmiştir. Yapılan çalışmalarda, farelerde anormal
spermatozoa oranını, Faraq ve ark. 22’ları 10 haftalık
ICR farelerde %2.7, Kyselova ve ark. 23’ları 90 günlük
ICR farelerde %10, Mishra ve Acharya 17 ise 10
haftalık İsviçre albino farelerde %22 olarak tespit
etmişlerdir. Çalışmadaki her iki grubun sonuçları, Faraq
ve ark. 22’larının bulgularından yüksek bulunmuştur. Bu
farklılığın türe bağlı olarak oluştuğu düşünülmüştür.
Benzer türde çalışan, Mishra ve Acharya 17’nın
bulguları, sonuçlarımızı destekler niteliktedir. Çalışmada,
arı sütü kullanılan farelerde, anormal spermatozoa oranı,
kontrol’e göre önemli şekilde düşük bulunmuştur
(P<0.05). Çok sayıda otozomal ve cinsiyet bağlantılı
genler, poligenetik olarak spermatozoa hacmini kontrol
etmektedirler. Kimyasal etki sonucu spermatozoa başına
bağlı anomaliler ile germ hücre mutasyonları şekillenebilmektedir
24. Mitogenetik ya da sitotoksik etkili maddeler ROS üreterek etkilerini göstermektedirler 21.
Oluşan etkin oksijen grupları, spermatozoa hücre zarında
hasara yol açmaktadırlar 17,20. Postmitotik spermatozoa
tipleri olan spermatid ve spermatozoalar oksidatif
strese diğer gelişim aşamalarına göre daha duyarlıdırlar
25. ROS, mitotik ve sitotoksik maddeler spermatozoanın
oluşumu, gelişimi ve olgunlaşması aşamalarına
etki ederek anormal spermatozoalar oluşumuna neden
olabilmektedir. Arı sütü kullanılan farelerde anormal
spermatozoa oranın düşük çıkması, arı sütünün
spermatozoa üzerindeki zararlı etkenlere karşı koruması
sonucunda oluşmuş olabilir.
Sonuç olarak, arı sütünün uzun süreli verilmesinin
spermatozoa yoğunluğu ile spermatozoa motilitesini
arttırdığı, anormal spermatozoa oranını ise azalttığı ve
buna bağlı olarak sperma kalitesini olumlu olarak
etkileyerek üremeye faydalar sağlayabileceği kanaatine
varılmıştır. Çalışmanın sperma kalitesinin arttırılmasına
yönelik araştırmalara ışık tutacağı düşünülmektedir.