Bu çalışmanın amacı; adolesan dönemdeki basketbolcuların karşılaştıkları yaralanma türlerini ve sepeblerini belirlemek ve mevkiler arasında karşılaştırıldığında farklıkların olup olmadığını belirmektir. Literatürdeki benzer çalışmalar incelendiğinde;
Kanada'daki adolesan dönem bireylerde görülen yaralanmalar üzerine yapılan çalışmada; yaralanmaların %50'sini spor yaralanmaları oluşturduğu saptanmıştır. Basketbolün bu dönemdeki bireylerin liselerde en fazla tercih ettiği spor dalı olduğu tespit edilmiştir(%25/yıl). Bu okullarda yapılan çalışmada basketbol sakatlanmaları 100 sporcudan 86'sında görülmüştür. Ayak bileği ve diz bölgesinin en çok sakatlanan bölge (%65) olduğu saptanmıştır6.
Avustralya'da 10.393 basketbol sporcusu üzerinde yapılan çalışmada da ayak bileği yaralanmalarının görülme oranının 3,85/1000 olduğu tespit edilmiştir7.
Kanada'daki hastanelerin yaralanma raporları üzerine 1990-1993 yılları arasında yapılan inceleme sonucunda 5-19 yaşları arasında 125.690 spor yaralanması raporu tespit edilmiştir.Bu yaralanmaların %4'ünün basketbol yaralanmaları olduğu belirlenmiştir.Bu yaralanmaların erkek sporcularda en fazla 14 yaşında gözlemlendiği ve en çok görülen yaralanma tiplerinin burkulma (%49) ve kırık (%25) olduğu saptanmıştır.Yaralanmaların en fazla parmaklar (%37) ve ayak bileği (%23) bölgelerinde oluştuğu belirlenmiştir8.
Basketbolda görülen sakatlanmalar üzerine yapılan geniş çaplı bir literatür taraması sonucunda; adolesan dönem basketbolcularda görülen yaralanmaların antrenmandan çok müsabaka sırasında meydana geldiği tespit edilmiştir. Bayan sporcuların erkeklere oranla daha sıklıkla yaralandıkları ve akut yaralanmaların kronik yaralanmalara göre daha fazla olduğu saptanmıştır. Burkulmanın en fazla görülen yaralanma şekli olduğu ve genellikle sporcuların 7 günden az bir süre spordan uzak kaldığı belirlenmiştir9.
Kanada üniversiteler arası spor yaralanmaları kayıt sistemi ile ortaklaşa 2 yıllık çalışma sonucu; bu dönem içerisinde toplam 142 basketbol sporcusunun 215 tür yaralanma geçirdiği tespit edilmiştir. Bu sporcuların en fazla diz ve ayak bileği bölgesinden sakatlık geçirdiği, sakatlanmaya en fazla sebep olan etmenin rakip oyuncu ile temas sonucu olduğu ve sakatlanmaların müsabaka esnasında gerçekleşme oranının, antrenmanda gerçekleşme oranına göre 3,7 kez fazla olduğu tespit edilmiştir. Pivot mevkisinde oynayan oyuncuların diğer oyunculara oranla daha fazla sakatlanmalara maruz kaldığı saptanmıştır10.
Amerika'daki liselerde spora katılımın ile oluşan sakatlanmaların cinsiyet açısından karşılaştırılması amaçlı yapılan 3 yıllık( 1995-1998) çalışma sonucunda; basketbol branşında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı ancak kız öğrencilerin erkek öğrencilere oranla daha fazla sakatlanmaya maruz kaldığı ve bu sakatlıkların erkeklere göre daha ciddi olduğu belirlenmiştir. Her iki cinste de en fazla görülen sakatlık tipinin burkulma olduğu ve en fazla ayak ve ayak bileği bölgelerinde oluştuğu belirlenmiştir. Sakatlanmaların en fazla antrenmanda rebound hareketi esnasında oluştuğu belirlenmiştir11.
Avustralya'da 5 farklı branşta yapılan ve 5 aylık dönemi kapsayan, cinsiyete ve branşa göre görülen spor sakatlanmaları konulu çalışma sonucunda; basketbol'ün sakatlanmaların en fazla görüldüğü spor branşlarından biri olduğu ve yaralanma türlerinin en çok aşırı kas gerilmesine bağlı yırtıklar olduğu tespit edilmiş, ancak yaralanmaların en fazla 25 yaş ve üzerinde görüldüğü saptanmıştır12.
Altı farklı Avrupa ülkesini kapsayan (Yunanistan, Fransa, Avusturya, Danimarka, Hollanda ve İngiltere) ve 5-14 yaşlarındaki bireylerde görülen spor sakatlıklarını belirlemek amaçlı yapılan çalışmada; bu yaş gurubunda görülen spor yaralanmalarının en fazla görüldüğü spor branşlarından birinin basketbol olduğu belirlenmiştir. Yaralanmaların büyük çoğunluğunun parmaklarda (%50) ve ayak bileğinde (%15) meydana geldiği belirlenmiştir13.
Kanada'da beş farklı branşta (basketbol, futbol, buz kayağı, hokey, soccer) toplam 2.873 adolesan dönem lise öğrencisi üzerinde yapılan ve oluşan spor sakatlanmalarının belirlenmesi amaçlı çalışma sonucunda basketbol'ün sakatlanmaların en fazla görüldüğü spor dalı olduğu, erkeklerin bayanlara oranla daha fazla sakatlanmalara maruz kaldığı, ayak bileği burkulmalarının en sık görülen sakatlanma türü olduğu ve sakatlanmaların çoğunlukla oyun esnasında rakip oyuncu ile temas yüzünden oluştuğu belirlenmiştir14.
Adolesan dönem lise öğrencilerinde görülen basketbol yaralanmalarının sebepleri ve cinsiyet yönünden farklılıklarını belirlemek üzere 543 erkek ve 436 bayan öğrenci üzerinde yapılan çalışma sonucunda erkeklerin kızlara oranla daha fazla yaralanmalara maruz kaldığını, ayak bileği ve diz yaralanmalarının en sık görülen yaralanma bölgesi olduğu tespit edilmiştir. Burkulma en fazla görülen yaralanma tipi ve yaralanmaların genellikle müsabaka esnasında meydana geldiği bulunmuştur15.
Literatürde rastlanan çalışmalara benzer olarak; bu çalışmada da adolesan dönem basketbol sporcularında yaralanmaların genellikle ayak bölgesinde meydana geldiği (72,4 %), burkulmanın en fazla görülen sakatlanma şekli olduğu (67,2%), yaralanmaların en çok müsabaka esnasında (62,1%), rakip oyuncunun faul yapması sonucu gerçekleştiği (55,6%) ve sporcuların büyük çoğunluğunun (63,8%) bir haftadan kısa bir sürede spora döndüğü belirlenmiştir. Ancak Meeuwisse ve arkadaşlarının yaptığı çalışmada; pivot mevkisinde oynayan oyuncuların en fazla yaralanmaya maruz kalan oyuncular olduğu bulgusuna karşın, bizim çalışmamızda mevkilere göre değerlendirilme yapıldığında forvet mevkisinde oynayan sporcuların daha fazla yaralanmaya maruz kaldıkları saptanmıştır10.
Bu çalışma sonucunda adolesan dönem basketbolcuların mevkilere göre farklı yapısal özelliklere sahip olduğu ve mevkilere göre farklı yaralanma türleri ile nedenleri olduğu saptanmıştır. Antrenörler antrenman programlarını sporcuların yapısal özelliklerine ve oynadıkları mevkilere göre düzenlemeleri durumunda, sakatlıkları en aza indirebilecekleri söylenebilir.
)
)
