[ Ana Sayfa | Editörler | Danışma Kurulu | Dergi Hakkında | İçindekiler | Arşiv | Yayın Arama | Yazarlara Bilgi | E-Posta ]
Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Tıp Dergisi
2008, Cilt 22, Sayı 2, Sayfa(lar) 081-086
[ Özet ] [ PDF ] [ Benzer Makaleler ] [ Yazara E-Posta ] [ Editöre E-Posta ]
Anneleri Diabetik Olmayan Makrozomik Bebeklerde Komplikasyonlar
Kaan DEMİRÖREN1, Saadet DEMİRÖREN2, H. Ali YÜKSEKKAYA3, Hasan KOÇ3
1Çağrı Tıp Merkezi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları, Elazığ-TÜRKİYE
2Sarahatun Doğumevi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları, Elazığ- TÜRKİYE
3Selçuk Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Konya-TÜRKİYE
Anahtar Kelimeler: Asfiksi, doğum travması, makrozomi, nondiabetik anne
Özet
Makrozomik bebekler artmış doğum travması riski ve buna bağlı komplikasyonlar nedeniyle önemli bir sorun oluşturmaktadır. Çalışmamızda, anneleri gestasyonel ya da pregestasyonel diabet hastası olmayan makrozomik bebekler doğum travması ve komplikasyonları açısından araştırıldı.

Yenidoğan servisimizde, iki yıllık bir süreç içerisinde, yatırılarak takip edilen, anneleri diabetik olmayan, doğum ağırlığı 4000 gram'dan fazla olan, %72'si erkek, %28'i kız 50 bebek klinik, laboratuar ve ekokardiyografik açılardan incelendi.

Bebeklerin 34'ü (%68) 4000-4499 gram, 12'si (%24) 4500-4999 gram ve 4'ü (%8) 5000 gram ve üzerindeydi. Bebeklerin 18'inde (%36) değişik derecelerde perinatal asfiksi bulguları, 7'sinde (%14) doğum travmasına ait zedelenme bulguları, 2'sinde (%4) yenidoğanın geçici takipnesi, 19'unda (%38) fototerapi gerektirecek düzeyde hiperbilirubinemi, 7'sinde (%14) hipoglisemi ve 2'sinde (%4) polisitemi bulunmaktaydı. Ekokardiyografi ile 8 (%16) bebekte kardiyak patoloji saptandı. Bebeklerden biri iki aylık olduğunda nesidioblastozis tanısı aldı. Asfiksi bulguları ön planda olan 2 (%4) bebek kaybedildi.

Anneleri diabetik olmayan makrozomik bebeklerde klinik görünüme ve prognoza asıl yön veren doğum travması ve bunun doğurduğu komplikasyonlarıdır.

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • Giriş
    Fetal büyümenin fazla oluşu makrozomi olarak adlandırılır. Makrozomi; sıklıkla doğum ağırlığının 4000 g'ın veya gestasyonel yaşa göre 90 persentilin üzerinde olması şeklinde tanımlanmaktadır1-3. Makrozomik bebeklerde (MB) doğumla ilişkili komplikasyonlara bağlı olarak annede ve bebekde istenmeyen durumlarla karşılaşılmaktadır. MB'ler doğum travması riskinin artması ve bunun getirdiği sonuçlar nedeniyle dikkatli bir yaklaşım gerektirirler. MB'ler için en önemli risk faktörü diabetik annedir. Diabetik anne bebeklerindeki komplikasyonlar genel olarak bilinmektedir. Biz bu çalışmamızda farklı olarak, anneleri gestasyonel ve pregestasyonel diabet hastası olmayan MB'leri klinik, laboratuar ve ekokardiyografik açılardan inceledik.
  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • Materyal ve Metot
    Yenidoğan yoğun bakım ünitesinde, iki yıllık bir süreç içerisinde yatırılan MB'ler randomize seçildi. Annelerinin gebelikte veya öncesinde diabetik olmadıkları; tıbbi kayıtlardan ve anamnezden öğrenilen MB'ler çalışmaya dahil edildi. MB diyebilmek için farklı tanımlamalar olsa da; doğum ağırlığının 4000 gram ve üstünde olması kriter olarak belirlendi2,3. Perinatal asfiksisi olan MB'lerin hipoksik iskemik ensefalopati derecelemesi “Sarnat and Sarnat” klinik sınıflamasına4 göre yapıldı. Klinik bulgulara göre 3 aşamalı bu sınıflamada 1. derece nisbeten hafif, 3. derece ise ağır asfiksi bulgularını göstermektedir.
  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • Bulgular
    Çalışmaya dahil edilen 50 bebeğin 36'sı (%72) erkek, 14'ü (%28) kız olup, doğum ağırlıkları 34'ünde (%68) 4000-4499 gram, 12'sinde (%24) 4500-4999 gram ve 4'ünde (%8) 5000 gram ve üzerindeydi. Olguların 37'sinin (%74) kardeşi vardı. Dokuzunun (%18) ise makrozomik doğmuş kardeşi bulunmaktaydı. Bebeklerin 17'si (%34) sezaryen doğum (C/S) ile, 33'ü (%66) normal spontan vajinal yol (NSVY) ile dünyaya gelmişlerdi. Bebeklerin 6'sında (%12) 1. derece, 8'inde (%16) 2. derece ve 4'ünde (%8) 3. derece asfiksi bulguları mevcuttu (Tablo 1). Asfiksisi olan toplam 18 (%36) bebeğin 5'i (%27.8) C/S doğum, 13'ü (%72.2) NSVY ile dünyaya gelmişlerdi. APGAR skorlamasına göre (0-3 puan kötü, 4-7 puan orta, 8-10 puan iyi) bebekler değerlendirildiğinde 32'si (%64) iyi, 11'i (%22) orta, 7'si (%14) kötü gruba dahil olmuşlardı.


    Büyütmek İçin Tıklayın
    Tablo 1: Makrozomik bebeklerin “Sarnat and Sarnat” klinik sınıflamasına göre asfiksi dereceleri.

    Biri C/S, 6'sı NSVY ile dünyaya gelen 7 (%14) MB'de doğum travmasına bağlı zedelenme bulguları mevcuttu. Bunlardan en sık olanı 3 bebekte mevcut olan kaput suksadenom idi. Tablo 2'de olgulardaki doğum travmasına ait zedelenme bulguları görülmektedir. Bebeklerin 8'inde (%16) 11'i birbirinden farklı olmak üzere anormal ekokardiyografi bulguları saptandı. Bunlardan en sık olanları 4 bebekte mevcut olan patent foramen ovale ile 3 bebekte mevcut olan atriyal septal defekt idi. Hipertirofik kardiyomiyopati ya da septal hipertirofiye rastlanmadı (Tablo 3). MB'lerin hiçbirinde respiratuar distress (RDS) bulguları izlenmedi. Yalnızca 2'sinde (%4) yenidoğanın geçici takipnesi, 2'sinde ise (%4) mekonyum aspirasyon sendromu gelişti.


    Büyütmek İçin Tıklayın
    Tablo 2: Makrozomi bebelerdeki doğum travmasına ait zedelenme bulguları.


    Büyütmek İçin Tıklayın
    Tablo 3: Makrozomik bebeklerdeki ekokardiyografi bulguları.

    Kan glikoz düzeyleri; bebeklerin 7'sinde (%14) 40 g/dl'nin altında olup bunlardan 5'inde dekstrozlu mayi ile ilk gün, 1'inde dekstrozlu mayi ve prednizolon tedavisi ile 3. gün normal seviyelere yükseldi. Bir bebek ise dekstrozlu mayi, prednizolon, glukagon ve somatostatin tedavilerine yeterince cevap vermedi, kan insülin düzeyi yüksek bulundu ve 2 aylık olduğunda nesidioblastozis ön tanısı ile kısmi pankreatektomi yapılarak tanısı patolojik olarak doğrulandı. Diğer bebeklerin kan insülin düzeyleri normal seviyelerdeydi.

    Fototerapi endikasyonu doğuracak düzeyde hiperbilirubinemi 19 (%38) bebekte gelişti. Bunların birinde Rh, 7'sinde ABO olmak üzere toplam 8'inde (%42.1) kan uyuşmazlığı tespit edildi. Ortalama fototerapi alma süresi 4.3 gün olup, 3 hastaya kan değişimi uygulandı. Kan kalsiyum düzeyi 1 (%2) bebekte 7 g/dl'nin altındaydı. Polisitemi 2 (%4) bebekte bulunup, kısmi kan değişimi uygulandı.

    Bebeklerin birinde yarık damak ve dudak, birinde de miyeloşizis mevcuttu. Gebelik öncesinde hipertansiyon ve preeklampsi hikayeleri 3'er bebekte, annede obesite, babada ve yakın akrabada diabet, erken membran rüptürü ve eklampsi hikayeleri birer bebekte mevcuttu. Tablo 4'de olguların özgeçmişine ait bazı özellikler ve bu olgulara eşlik eden patolojik durumlar görülmektedir.


    Büyütmek İçin Tıklayın
    Tablo 4: Makrozomik bebeklerin özgeçmişine ait bazı özellikler ve bu bebelere eşlik eden patolojik durumlar.

    Takiplerde; 4600 ve 5120 g olarak NSVY ile doğan, 2. ve 3. derece asfiksi bulguları mevcut 2 (%4) bebek kaybedildi. Hipoplastik sol kalp tanısı alan bir bebek ise acil operasyon için uygun bir merkeze sevkedildi.

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • Tartışma
    Makrozomi; doğum kanalının bebeğe baskısı sonucu doğum travması, buna bağlı brakiyal pleksus zedelenmesi, perinatal asfiksi, artmış elektif C/S hızı gibi riskleri beraberinde getirecektir.1-3. MB'ler tüm doğumların %9-13'ünü oluşturur1,5. Makrozomik bir bebeğin doğumu potansiyel olarak bebek ve anne için bir risktir. En korkulan sonucu ise omuz distozisidir. Omuz distozisi MB'lerin %11'inde görülmektedir1. Omuz distozisi olan bebeklerin ise dörtte birinden fazlasında brakiyal pleksus veya fasiyal sinir zedelenmelerine, klavikula veya humerus kırıklarına rastlanmaktadır6. Omuz distozisinin en korkutucu komplikasyonu ise nadir de olsa asfiksidir7,8. Değişik olgu serilerinde MB'lerde doğum travması bulguları araştırılmıştır. Bunlardan birinde 2924 MB; doğum ağırlığı 3000-3999 g olan 16711 bebekle karşılaştırılmış ve riskin 6 kat daha fazla olduğu görülmüştür9. Sinirde zedelenme doğum ağırlığı 2500-3999 g olan bebeklerde %0.04 iken, 4000 g ve üzerinde %45 ve 5000 g'ın üzerinde %6.710 oldukları bildirilmiştir. Serimizde bu oranlara yakın olarak %2 oranında brakiyal sinir zedelenmesine rastlanmıştır. Olgularımızın yaklaşık olarak 1/3'ünde perinatal asfiksi bulguları mevcuttu ve bunların yaklaşık 2/3'ünde orta-ileri derecedeydi. Kaybedilmiş 2 olguda da asıl ölüm sebebi asfiksi idi. Asfiksi bulguları olan bebeklerden; NSVY ile doğanlar C/S ile doğanların yaklaşık olarak 3 katıydı. Çalışmamızın sonuçlarına göre makrozomik olduğu düşünülen bebekler için C/S ile doğumun tercih edilmesinin yararı ileri sürülebilir. Nitekim farklı otörler elektif olarak 4000, 4250 ya da 4500 g'dan daha ağır olduğu düşünülen bebeklerin C/S ile doğurtulması gerektiğini savunmuşlardır11,12. Ancak bununla beraber bu konuda bazı problemler söz konusudur. Bunlardan biri ultrasonografinin (USG) fetal ağırlığı ortaya koymada en doğru yöntem olarak ileri sürülmesine rağmen13, 300-550 g gibi yüksek bir hata oranına sahip oluşudur. Sonuçta USG ile fetal ağırlığın tespiti yalnızca kısmi bir fayda sağlamaktadır14-16. Omuz distozisi ve brakiyal sinir zedelenmesinin daha düşük kilolarda da bildirilmiş olması17,18 ve klinik seyirlerinin genellikle iyi oluşu nedeni ile elektif C/S'ı önermeyenler de bulunmaktadır (5). Makrozomik fetusun klinik olarak %40-52, USG ile %15-79 oranında tahmin edilebildiği, bu nedenle bunun C/S doğum için bir endikasyon oluşturmadığı da ileri sürülmüştür19. Ayrıca brakiyal pleksus zedelenmesi gibi istenmeyen komplikasyonların oluşumunda fetal ve maternal anatomik yapılar gibi başka faktörlerin de katkısı vardır. Ayrıca elektif C/S maliyeti artırmanın yanısıra RDS riskini de artıracaktır. Bu nedenle C/S ile doğum için karar verirken tüm bu veriler birlikte değerlendirilmelidir.

    Diabetik anne bebeklerinde (DAB) hiperinsülinizmin miyokardda hiperplazi ve hipertirofiye yol açtığı, ancak zamanla insülin seviyesinin azalarak hipertirofinin gerilediği düşünülmektedir20. Çalışmamızda, anneleri diabetik olmayan MB'lerin kardiyolojik açıdan incelemesinde; DAB'leri ile birlikteliği bildirilmiş hipertirofik kardiyomiyopati ya da septal hipertirofiye rastlanmadı. Bununla birlikte, anneleri diabetik olmayan MB'lerde de interventriküler septum kalınlığının arttığı bildirilmektedir21. Saptadığımız diğer kardiyak patolojiler ile diabetik olmayan bir annenin MB'i arasındaki ilişkiye dair bir literatür bulgusuna rastlamadık. Nitekim; altta yatan mekanizmaların anneleri diabetik olmayan MB'lerde DAB'lerine göre daha az kardiyak değişikliklere yol açtığı bildirilmiştir21.

    DAB'lerinde hipoglisemi %25-40 oranında değişmektedir2. Çalışmamızda hipogliseminin MB'lerde DAB'lerinde olduğu kadar sık olmadığı görüldü. Mevcut hipoglisemiler de kısa zamanda düzeldiler. Hipogliseminin ısrar ettiği bir olguda ise hiperinsülineminin nedenlerinden biri olan nesidioblastozisin22 tespit edilmesi makrozominin önemli olası sebeplerinden birini göstermesi açısından dikkat çekici idi.

    Hiperbilirubinemi serimizde yüksek oranda bulunmuştur. Hipokalsemi, polisitemi ise düşük oranlarda görülmüştür. RDS beklendiği üzere görülmemiştir. Yarık damak ve dudak ile miyeloşizis gibi iki konjenital defektle makrozominin birlikteliğine dair bir literatür bulgusuna rastlanmamıştır.

    Makrozomi için; annede diabet, annede bozulmuş glikoz intoleransı, multiparite, önceden makrozomik bebek doğurma, annede obesite, uzamış gestasyon, fazla kilo alımı, erkek fetüs gibi çok sayıda risk faktörleri tanımlanmıştır14,23-25. Bu risklerden ikisi veya daha fazlası mevcut olanlarda makrozominin %32 olduğu, bununla birlikte %34 oranında MB'in annesinde herhangi bir risk faktörü olmadığı, %38'inde ise en az bir risk faktörü olduğu bildirilmektedir23. Bu risklerden en önemlisi olan diabetik anne; makrozomi insidansını iki kat artırmaktadır23. Çalışmamızda DAB'lerini hariç tuttuğumuz için erkek cinsiyet ve multiparite dışında önemli bir risk faktörü tespit edemedik. Gerçekte de fetal büyümeyi etkileyen faktörler hakkında bilgimiz azdır. Prenatal dönemde büyüme hormonunun büyük ölçüde etkili olmadığı ve insülinin büyümede önemli bir etkisinin olduğu bilinmektedir. Bununla birlikte iyi kontrol edilmiş DAB'lerinde fetal kan insülin düzeyleri normal olsa bile fetal büyüklük artmaktadır. Bunu; insülin-like growth faktörler ve bunların taşıyıcı proteinlerinin önemli etkileri olduğunun gösterilmiş olması izah edebilir26,27. Anneleri diabetik olmayan MB'lerde yapılan çalışmalarda; doğum ağırlığı ile kord leptin seviyesi ve insülin-like growth faktör-1 seviyeleri ilişkili, kord insülin seviyeleri ile ilişkisiz bulunmuştur28. Makrozomik doğum için etnik kökenin dahi farklılık oluşturduğu bildirilmektedir29. Risk faktörlerine göre bakacak olursak makrozominin önlenmesinde; gebelik öncesi anne kilosunun ve gebelik boyunca alınan kilonun ayarlanması30 dışında bir önlem görülmemektedir.

    Sonuç olarak, anneleri diabetik olmayan MB'lerde klinik görünüme ve prognoza asıl yön veren doğum travmasına bağlı komplikasyonlar ve özellikle asfiksidir. Bu nedenle makrozomik olduğundan şüphelenilen bebekler daha yakından takip edilmeli, doğum şekline titizlikle karar verilmeli, doğum ve çocuk sağlığı uzmanları işbirliği yapmalı, özellikle doğum esnasında yeterli tıbbi müdaheleyi yapacak donanım hazır bulundurulmalıdır.

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • Kaynaklar

    1) Martinez A, Simmons R. Abnormalities of fetal growth. In: Taeusch HW, Ballard RA, Gleason CA (eds). Avery's Diseases of The Newborn. 8th ed. Philadelphia: Elsevier Saunders 2005: 32-45.

    2) Tyrala EE. The infant of the diabetic mother. Obstet Gynecol Clin North Am 1996: 23: 221-241.

    3) Dağoğlu T. Diabetik anne çocuğu. İçinde: Dağoğlu T (ed). Neonatoloji. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri, 2000: 651-656.

    4) Can G. Perinatal asfiksi. İçinde: Neyzi O, Ertuğrul T (Editörler). Pediatri, 3. baskı. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri, 2002: 353-356.

    5) Zamorski MA, Biggs WS. Management of Suspected Fetal Macrosomia. Am Fam Physician 2001: 63: 302-306.

    6) Acker DB, Sachs BP, Friedman EA. Risk factors for shoulder dystocia in the average-weight infant. Obstet Gynecol 1986: 67: 614-618.

    7) Ouzounian JG, Korst LM, Phelan JP. Permanent Erb\'s palsy: a lack of a relationship with obstetrical risk factors. Am J Perinatol 1998: 15: 221-223.

    8) Gherman RB, Ouzounian JG, Goodwin TM. Obstetric maneuvers for shoulder dystocia and associated fetal morbidity. Am J Obstet Gynecol 1998: 178: 1126-1130.

    9) Baskett TF, Allen AC. Perinatal implications of shoulder dystocia. Obstet Gynecol 1995: 86: 14-17.

    10) Lipscomb KR, Gregory K, Shaw K. The outcome of macrosomic infants weighing at least 4500 grams: Los Angeles County + University of Southern California experience. Obstet Gynecol 1995: 85: 558-564.

    11) Kolderup LB, Laros RK Jr, Musci TJ. İncidence of persistent birth injury in macrosomic infants: Association with mode of delivery. Am J Obstet Gynecol 1997: 177: 37-41.

    12) Bryant DR, Leonardi MR, Landwehr JB, Bottoms SF. Limited usefulness of fetal weight in predicting neonatal brachial plexus injury. Am J Obstet Gynecol 1998: 179: 686-689.

    13) Langer O, Berkus MD, Huff RW, Samueloff A. Shoulder dystocia: should the fetus weighing greater than or equal to 4000 grams be delivered by cesarean section? Am J Obstet Gynecol 1991: 165: 831-837.

    14) Hod M, Bar J, Peled Y, et al. Antepartum management protocol. Timing and mode of delivery in gestational diabetes. Diabetes Care 1998: 21: 113-117.

    15) Chauhan SP, Lutton PM, Bailey KJ, Guerrieri JP, Morrison JC. Intrapartum clinical, sonographic, and parous patients\' estimates of newborn birth weight. Obstet Gynecol 1992: 79: 956-958.

    16) Watson WJ, Soisson AP, Harlass FE. Estimated weight of the term fetus. Accuracy of ultrasound vs. clinical examination. J Reprod Med 1988: 33: 369-371.

    17) Hall MH. Guessing the weight of the baby. Br J Obstet Gynaecol 1996: 103: 734-736.

    18) Johnstone FD, Prescott RJ, Steel JM, Mao JH, Chambers S, Muir N. Clinical and ultrasound prediction of macrosomia in diabetic pregnancy. Br J Obstet Gynaecol 1996: 103: 747-754.

    19) Chauhan SP, Grobman WA, Gherman RA, et al. Suspicion and treatment of the macrosomic fetus: a review. Am J Obstet Gynecol 2005; 193: 332-346.

    20) Oberhoffer R, Hogel J, Stoz F, Kohne E, Lang D. Cardiac and extracardiac complications in infants of diabetic mothers and their relation to parameters of carbohydrate metabolism. Eur J Pediatr 1997: 156: 262-265.

    21) Demirören K, Çam L, Oran B, et al. Echocardiographic measurements in infants of diabetic mothers and macrosomic infants of nondiabetic mothers. J Perinat Med 2005; 33: 232-235.

    22) Saka N. Hipoglisemi. İçinde: Neyzi O, Ertuğrul T. (Editörler). Pediatri, 3. baskı. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri, 2002: 1322-1327.

    23) Boyd ME, Usher RH, McLean FH. Fetal macrosomia: prediction, risks, proposed management. Obstet Gynecol 1983: 61: 715-722.

    24) Sermer M, Naylor CD, Gare DJ, et al. Impact of increasing carbohydrate intolerance on maternal-fetal outcomes in 3637 women without gestational diabetes. The Toronto Tri-Hospital Gestational Diabetes Project. Am J Obstet Gynecol 1995: 173: 146-156.

    25) Lazer S, Biale Y, Mazor M, Lewenthal H, Insler V. Complications associated with the macrosomic fetus. J Reprod Med 1986: 31: 501-505.

    26) Reece EA, Wiznitzer A, Le E, Homko JC, Behrman H, Spencer EM. The relationship between human growth and fetal blood level of insulin-like growth factor I and II, their binding proteins, and receptors. Obstet Gynecol 1994: 84: 888-895.

    27) Wiznitzer A, Reece EA, Homko C, Furman B, Mazor M, Levy J. Insulin-like growth factors, their binding proteins and fetal macrosomia in offspring of nondiabetic pregnant women. Am J Perinatol 1998: 15: 23-28.

    28) Wiznitzer A, Furman B, Zuili I, Shany S, Reece EA, Mazor M. Cord leptin level and fetal macrosomia. Obstet Gynecol 2000; 96: 707-713.

    29) Ramos GA, Caughey AB. The interrelationship between ethnicity and obesity on obstetric outcomes. Am J Obstet Gynecol 2005; 193: 1089-1093.

    30) Cogswell ME, Serdula MK, Hungerford DW, Yip R. Gestational weight gain among average-weight and overweight women--what is excessive? Am J Obstet Gynecol 1995: 172: 705-712.

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • [ Başa Dön ] [ Özet ] [ PDF ] [ Benzer Makaleler ] [ Yazara E-Posta ] [ Editöre E-Posta ]
    [ Ana Sayfa | Editörler | Danışma Kurulu | Dergi Hakkında | İçindekiler | Arşiv | Yayın Arama | Yazarlara Bilgi | E-Posta ]