İnsanları fiziksel, duygusal ve sosyal yönleri ile etkileyen korku, anksiyete ve depresyon gibi ciddi duygusal sorunları beraberinde getiren ağrı, özellikle yenidoğan ve çocuklarda travma, hastalık ya da çeşitli tıbbi girişimlere bağlı en sık yaşanan deneyimlerden biridir
1-3. Ayrıca çocukların yaşı, gelişim düzeyi, bilişsel ve iletişim becerileri, önceki ağrı deneyimleri ve inançları ağrı algılamasını etkilemektedir
4. Uzun süreli ya da sık ağrı deneyiminin, ağrı algılamasını değiştirdiği, kronik ağrı sendromları ve somatik şikayetleri arttırdığı, tekrarlayan ağrılar sonucunda ilerleyen dönemde öğrenme bozuklukları, davranışsal sorunlar ve dikkat eksikliği görüldüğü belirlenmiştir
2,5-11.
Yenidoğanların kendilerini ifade edememesi nedeniyle, ağrıyı davranışsal ve fizyolojik yollarla gösterdikleri belirlenmiştir3,12. Yenidoğanda ağrı ile ilgili fizyolojik değişiklikler; kalp hızı, solunum hızı, kan basıncı ve kandaki oksijen ve karbondioksit düzeyindeki değişiklikleri içerir. Ağrı ile ilgili davranışsal değişiklikler ise ağlama, yüz ifadeleri, motor hareketler, davranışsal durum değişikliklerini içerir13. Bunlara ek olarak ağrıda biyokimyasal, hormonal ve metabolik değişiklikler test edilebilir14. Ağrıya gösterilen metabolik tepkiler; katekolaminlerin (norepinefrin ve epinefrin), glukagon, büyüme hormonu, kortizol, aldesteron ve kortikostreoidlerin salınımında artmayı içermektedir15,16. Bu değişikliklerin yorumlanması ile yenidoğanda ağrının varlığı, derecesi ve tedaviye verilen yanıt değerlendirilebilmektedir17.
Ağrının etkili ve yeterli tedavi edilebilmesi için ağrı yanıtlarının doğru biçimde değerlendirilmesi gerekir18,19. Ancak ağrının değerlendirilmesinde, yenidoğanın gebelik yaşı, sağlık durumu, gelişimi, daha önce yaşadığı ağrı deneyimi, çevresel faktörler, ilaçlar, ailenin desteği gibi bazı faktörlerin ağrı deneyimini etkilediği de unutulmamalıdır20. Bu etkenler göz ardı edildiğinde tam ve doğru bir değerlendirme yapmak mümkün değildir6.
Ağrı yanıtları tek boyutlu ve çok boyutlu ağrı değerlendirme araçları ile değerlendirilebilir. Tek boyutlu araçlar, genellikle girişimsel olmayan uygulamalarda ağrı ile ilgili hızlı bilgi almak ve ağrının varlığını değerlendirmek için kullanılır. Çok boyutlu araçlar ise ağrıyı duyusal ve duygusal yönüyle açıklamak için kullanılır13. Ancak bir ölçüm aracı, yenidoğanda her türlü ağrılı girişimi değerlendiremediği için değişik alanlarda kullanılabilen ölçüm araçları geliştirilmektedir (Tablo 1). Her ölçüm aracında, ağrı yanıtlarına farklı düzeyde ağırlık verilmektedir13,21. Çocuklar ve yenidoğanlarda en çok çalışılan ağrı değerlendirme araçları; “Yenidoğan Yüz Kodlama Sistemi (NFCS)”,
“Yenidoğan Bebek Ağrı Ölçeği (NIPS)” ve “Prematüre Bebek Ağrı Profili (PIPP)”'dir13. Bu bağlamda bu makalede çok kullanılan ağrı değerlendirme araçlarından biri olan “Prematüre Bebek Ağrı Profili”’nin Türkçe geçerlilik güvenirlilik çalışmasının yapılarak kullanımının sağlanması amaçlanmıştır.
Stevens ve ark.22 tarafından geliştirilen PIPP ölçeği bebeğin ağrısını değerlendirmek amacıyla gestasyon yaşı, davranışsal durum, en yüksek kalp atım sayısı değeri, en düşük oksijen doygunluğu değeri, alın kırıştırma, gözleri kısma ve burun kanatlarında genişleme gibi 7 öğeyi sorgulamaktadır. Her öğe; 0, 1, 2 ve 3 olarak iyiden kötüye doğru puanlanmaktadır.
Premature Bebek Ağrı Profili’ne göre, gebelik yaşı; 28 ile 36 hafta arasında, davranışsal durum; bebeğin aktif-sakin, uykulu-uyanık, gözlerin açık–kapalı olması ve yüz hareketlerinin varlığı–yokluğu şeklinde değerlendirilmiştir. Yüz hareketleri “Yenidoğan Yüz Kodlama Skalası”’na (NFCS) göre değerlendirilmiştir. Bu skalaya göre alın kırıştırma; alında kabarma, kaşların çatılması, alın çıkıntısı şeklinde, göz kısma; gözün kısılması ile gözün yağ yastıklarının kabarıklaşması olarak, burun kanatlarında genişleme; burun kanatlarından dudak köşelerine doğru nazolabial oluğun belirginleşmesi olarak tanımlanmaktadır23. Kalp atım hızındaki artış; dakikada 0–25 atım, O2 saturasyonundaki azalma ise dakikada %2.4 ile %7.5 arasında değerlendirilmektedir.
Prematüre Bebek Ağrı Profili'ne göre bebeğin ağrısı toplam puan üzerinden değerlendirilmektedir. Buna göre en yüksek 21 puan ve en düşük 0 puandır. Prematüre Bebek Ağrı Profili 0–6 puan arasında ise ağrı hafif düzeyde, 7–12 puan arasında orta şiddette, 13-21 puan arasında şiddetli olarak değerlendirilmektedir (Tablo 2)22 .
)
)
)
)
)
