Gereç ve Yöntem: Bu çalışmaya Aralık 2017-Temmuz 2019 arasında Enfeksiyon Hastalıkları Polikliniğine başvuran HBe Ag negatif kronik hepatit B’li 70 hasta ve herhangi bir kronik hastalığı olmayan 50 kontrol grubu alınmıştır. Serum miyeloperoksidaz düzeyleri, ELISA yöntemi ile belirlenmiştir.

Bulgular: Kronik hepatit B hastalarının yaş aralığı 41.9±1 ve 31’i kadın, 39’u erkek iken, kontrol grubunun yaş aralığı 39.5±9 ve 22’si kadın 28’i erkek olarak belirlenmiştir. Serum miyeloperoksidaz düzeyleri, kontrol grubunda, HBeAg negatif kronik hepatit B hastalarından yaklaşık %2 daha düşük ve istatistiksel anlamlı saptanmıştır (p=0.001).

Sonuç: Miyeloperoksidaz düzeyinin kontrol grubunda kronik hepatit B hastalarından düşük olması, karaciğer inflamasyonu, doku hasarında bu enzimin önemli rol oynadığını gösterebilir. Miyeloperoksidaz serum düzeylerinin belirlenmesi, hastalık progresyonunun takibinde yararlı bir biyobelirteç olabilir.

Miyeloperoksidaz (MPO), başlıca reaktif oksijen türleri (ROS) üreten enzimlerden biridir. MPO, nötrofiller ve monositlerin aktivasyonu sırasında salınan bir hem proteinidir⁶. Bu enzim tarafından oluşturulan oksidatif ürünler çok sayıda doku hasarında etkilidir⁴. Kronik hastalıklarda OS’in etkilerinin araştırılması, pek çok hastalığın patogenezinin aydınlatılmasında yol gösterebilir. MPO düzeylerinin ölçülmesi de, kronik viral hepatit B’de OS’in etkisini göstermede umut verici bir biyobelirteç olabilir. Hepatit B'nin patogenezi hakkındaki bilgilerin artması, hastalık progresyonunun takibi, daha iyi ve etkili tedavilere yol açabilir.

Bu çalışmada, HBe Ag negatif kronik hepatit B (HKH) hastalarında, serum MPO düzeyini ölçmek, bu enzimin karaciğer inflamasyonu ve hasarında etkili olabileceğini göstermek ve bu parametre ile biyokimyasal bulgular arasındaki ilişkiyi değerlendirmek amaçlanmıştır.

Bu prospektif çalışmaya Aralık 2017-Temmuz 2019 tarihleri arasında Enfeksiyon Hastalıkları polikliniğine başvuran HKH’li (≥6 months HBs Ag positive, HBe Ag negative, Anti HBc IgG positive, HBV DNA <31.6 IU/ML; eski adı inaktif HBs Ag taşıyıcılığı) 70 olgu ile HBsAg, anti-HCV ve anti HIV negatif, akut ve kronik hepatit geçmişi ve herhangi bir kronik hastalığı olmayan 50 kontrol grubu alınmıştır. Akut hepatit, Hepatit A, Hepatit C ve HIV ko-enfeksiyonu olan hastalar, 18 yaş altında olanlar, otoimmün serolojisi pozitif olan hastalar, gebelik, metabolik ve genetik nedenli karaciğer hastalıkları, HSK ve KS olan hastalar çalışma dışı bırakılmıştır.

Veri Toplama: Hepatit B yüzey antijeni (HBsAg), HBV viral yük (HBV DNA), serum alanin aminotransferaz (ALT) ve aspartat aminotransferaz (AST), alfa fetoprotein (AFP) düzeyleri rutin hasta analizinin bir parçası olarak çalışılan parametrelerdir.

Serum MPO Düzeylerinin Belirlenmesi: Hastalardan periferik venöz kandan yaklaşık 5 mL kan alınarak serumlarına ayrılmış ve serumlar -80ºC derecede derin dondurucuda saklanmıştır. Serum MPO düzeyleri, ELISA (Enzyme-Linked Immunosorbent Assay) yöntemi (R&D Systems, Minneapolis, MN, ABD) ile belirlenmiş ve test sonuçları ng/mL olarak ifade edilmiştir.

İstatistiksel Değerlendirme: Veri analiz işlemleri SPSS 22.0 (Chicago, ABD) paket istatistik yazılımı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Sürekli değişkenlerin normal dağılıma uygunluğunun tespiti için Kolmogorov-Smirnov normallik analizi yapılmıştır. Normal dağılıma uyan sürekli değişkenlerin analizinde parametrik One-Way Anova (post hoc tukey), normal dağılıma uymayan değişkenlerin analizinde ise nonparametrik independent samples t-test kullanılmıştır. Sayısal veriler ortalama±standart sapma olarak, kategorik veriler % olarak ifade edilmiş; kategorik verilerin karşılaştırılmasında pearson ki kare testi kullanılmış, istatistiksel karşılaştırmalarda p<0.05 değeri anlamlı olarak kabul edilmiştir.

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 1: HBe Ag negatif kronik enfeksiyon olguları ve kontrol grubunun demografik özellikleri, laboratuvar testlerinin ortalama ve p değerleri

Önemli bir MPO ürünü olan hipokloröz asit (HOCl), genomik DNA'daki baz değişiklikleri ile ilişkilendirilmiştir. Nötrofillerdeki MPO aktivitesinin genellikle kadınlarda erkeklere göre daha yüksek olduğu gösterilmiştir⁹. Bir çalışma, cinsiyet ve MPO düzeyleri arasında doğrudan bir ilişki bulamamıştır¹⁰. Bu çalışmada, iki grup arasında, MPO düzeyi ile cinsiyet arasında anlamlı bir farklılık saptanmamıştır.

Birçok çalışma^2,11,12, hepatit B enfeksiyonunda lipid peroksidasyonunun (LPO) varlığını doğrulamıştır. Bir çalışmada^5, MPO plazma düzeyleri, HBV ile ilişkili siroz ve KHB hastalarında sağlıklı olgulara göre anlamlı olarak daha yüksek bulunmuştur.

Fujita ve ark.^13, kronik hepatit B enfeksiyonunda, hepatit virüslerinin karaciğer hücre hasarına neden olduğu mekanizmaların büyük ölçüde bilinmediğini belirtmişlerdir. Ayrıca, sağlıklı olguların karaciğeri içindeki ROS miktarının, hepatit B enfeksiyonu olan hastaların karaciğerinden önemli ölçüde düşük olduğunu bildirmişlerdir. Hepatit B hastalarının karaciğerlerinde artmış LPO'nun aktif fibrogeneze yol açan bir kaskad başlattığı ileri sürülmüştür⁴. Yadav ve ark.^14, hepatik stellat hücrelerin aktivasyonunun, karaciğer fibrozunda önemli olduğunu belirtmişlerdir. Arnhold^15, MPO’nun hem savunma hem de enflamatuar bölgelerde doku hasarına karışan çok fonksiyonlu bir enzim olduğunu, PMNL’lerin azurofilik granüllerinin çok miktarda MPO içerdiğini belirtmiştir. Atıf Babior ve ark.^16, uyarılmış PMNL'lerde, moleküler oksijenin süperoksit anyon radikaline indirgendiğini bildirmişlerdir.

Kothari ve ark.^17, plazma MPO konsantrasyonlarının nötrofil proliferasyonunun ve inflamasyon şiddetinin bir göstergesi olabileceğini belirtmişlerdir. Dikici ve ark.^18, viral hepatitte virüsün periferik lenfositleri de enfekte ettiğini ve enfekte lenfositlerin, sağlıklı hücreleri virüslere karşı uyarmak için interferon ürettiğini bildirmişlerdir. Başka bir çalışmada, karaciğerde MPO ekspresyonu görülmemiştir¹⁹. Bir diğer çalışmada, plazma MPO seviyeleri KHB hastalarında kontrollere göre anlamlı derecede yüksek bulunmuştur⁴. Güler ve ark.²⁰ sağlıklı kontrollere kıyasla kronik aktif ve inaktif hepatit B olgularının serum MPO'sunda anlamlı bir artış gözlemlememiştir. Ayrıca, hastaların ALT seviyeleri ile MPO arasında anlamlı bir farklılık saptamışlardır. Bu çalışmada, ALT ve MPO düzeyleri arasında anlamlı farklılık saptanmamıştır. Taşdelen ve ark.²¹ çalışmalarında, kronik aktif ve inaktif hepatit B hastalarında kontrollere kıyasla önemli bir karbonil seviyesi artışı tespit etmiştir. Ayrıca, hem kronik hem de inaktif hepatit B hastalarının periferik kan lenfositlerinde DNA hasarı gösterilmiştir².

Bhargava ve ark.²² kronik ve inaktif hepatit B hastalarının lenfositlerinde ROS düzeylerinin arttığını bildirmişlerdir. 2010 yılında yapılan bir meta analiz, hepatit B'nin patogenezinde OS’in önemli bir rol oynamasına rağmen, karaciğer hastalıklarında antioksidan tedaviyi destekleyen veya reddeden herhangi bir kanıt olmadığı sonucuna varmıştır². Sağlıklı olguların karaciğerlerindeki ROS miktarının, HBV enfeksiyonu olan hastaların karaciğerlerindekinden önemli ölçüde daha düşük olduğu bildirilmiştir⁴. Brown ve ark. ^23, immünohistokimyasal yöntemler kullanarak, yerleşik makrofajlarda, özellikle KC'lerde MPO ekspresyonunu bildirmiştir. Karaciğer hasarı bölgesinde toplanan MPO pozitif nötrofilik granüllerdeki (NG) artış, NG'lerin karaciğer hasarı ve onarımının çok adımlı süreci sırasında ortaya çıkan inflamatuar reaksiyondaki önemli rolünü göstermektedir. Bu çalışmada ise, serum MPO düzeyleri kontrol grubunda, HKH olgularından istatistiksel olarak anlamlı düşük saptanmıştır.

Bilindiği kadarıyla bu çalışma, HKH hastalarında serum MPO düzeylerini değerlendiren az sayıda çalışmadan biridir. MPO enzimi, nötrofilik granülositlerde en çok bulunan proinflamatuar biyobelirteçtir. MPO'nun antibakteriyel aktiviteleri, farklı reaktif oksijen ve nitrojen türlerinin üretimini içerir. MPO ayrıca kardiyovasküler hastalıklar, nörodejeneratif hastalıklar, karaciğer hastalıkları ve kanser gibi birçok inflamatuar hastalıktaki rolü nedeniyle bilinen bir biyobelirteçtir. Çalışmalar, HBV enfeksiyonunda çeşitli derecelerde OS meydana geldiğini göstermektedir. Hepatit B’nin patogenezinde OS’in etkili olduğu bilinmektedir. MPO düzeyinin kontrol grubunda HKH’dan düşük olması, karaciğer inflamasyonu ve doku hasarında, bu enzimin önemli rol oynadığını gösterebilir. Ayrıca, MPO serum düzeylerinin belirlenmesi, hastalık progresyonunun takibinde yararlı bir biyobelirteç olabilir. Makrofajların ve nötrofillerin aktivasyonu herhangi bir inflamasyon türünde meydana gelebileceğinden, MPO'nun hepatit B'deki kesin durumunu netleştirmek için daha ileri çalışmalar gereklidir.

1) CDC. Viral hepatitis 2013. Available from: https://www.cdc. gov/mmwr/preview/mmwrhtml/mm6229a1.html. 2013; 62 (29): 581-596.

2) Alavian SM, Showraki A. Hepatitis B and its relationship with oxidative stress. Hepat Mon 2016; 16(9): e37973.

3) Halegoua-De Marzio D, Hann HW. Then and now: The progress in hepatitis B treatment over the past 20 years. World J Gastroenterol 2014; 20(2): 401-413.

4) Namiduru ES, Namiduru M, Tarakçioğlu M, Tanriverdi M. Levels of Malondialdehyde, myeloperoxidase and nitrotyrosine in patients with chronic viral hepatitis B and C. Adv Clin Exp Med 2012; 21(1): 47-53.

5) Mohamadkhani A, Jazii FR, Sayehmiri K, et al. Plasma myeloperoxidase activity and apolipoprotein a-1 expression in chronic hepatitis B patients. Archives of Iranian Medicine 2011; 14(4): 254-258.

6) Harmandar FA, Harmandar IO, Tezel IA. Nötrositik asitli siroz hastalarında serum ve asit sıvısı TNF-alfa, interlökin-6, nitrik oksit ve myeloperoksidaz seviyelerinin, asit enfeksiyonu açısından tanısal ve prediktif değeri. Akademik Gastroenteroloji Dergisi 2020; 19: 75-82.

7) Seckin Y, Cagin YF, Sener F. Asitteki myeloperoksidaz düzeyi spontan yatırımlı peritonit için tercih edilen bir faktör mü? Turgut Özal Tıp Merkezi Dergisi 2016; 23(2): 146-151.

8) Khan AA, Alsahli MA, Rahmani AH. Myeloperoxidase as an active disease biomarker: recent biochemical and pathological perspectives. Med Sci 2018; 6: 33.

9) Carmo RF, Vasconcelos LRS, Mendonça TF, et al. Myeloperoxidase gene polymorphism predicts fibrosis severity in women with hepatitis C. Human Immunol 2014; 75(8): 766-770.

10) Kumar AP, Piedrafita FJ, Reynolds WF. Peroxisome proliferator-activated receptor gamma ligands regulate myeloperoxidase expression in macrophages by an estrogen dependent mechanism involving the 463GA promoter polymorphism. J Biol Chem 2004; 279: 8300-8315.

11) Sen V, Uluca U, Ece A, et al. Serum prolidase activity and oxidant-antioxidant status in children with chronic hepatitis B virus infection. Ital J Pediatr 2014; 40: 95.

12) Shaban NZ, Salem HH, Elsadany MA, et al. Alterations in lipid peroxidation and antioxidants in patients’ with different stages of hepatitis B virus infection in Egypt. Life Sci J 2014; 11(8): 960-967.

13) Fujita N, Horiike S, Sugimoto R, Hideaki T, Iwasa M. Hepatic oxidative DNA damage correlates with iron overload in chronic hepatitis C patients. Free Radic Biol Med 2007; 42: 353-362.

14) Yadav D, Hertan H, Schweitzer P, Norkus P, Pitchumoni CS. Serum and liver micronutrient antioxidants and serum oxidative stress in patients with chronic hepatitis C. Am J Gasteronterol 2002; 97: 2634-2639.

15) Arnhold J. Properties, functions, and secretion of human myeloperoxidase. Biochemistry (Mosc) 2004; 69: 4-9.

16) Babior BM. NADPH oxidase. Curr Opin Immunol 2004; 16: 42-47.

17) Kothari N, Keshari RS, Bogra J, et al. Increased myeloperoxidase enzyme activity in plasma is an indicator of inflammation and onset of sepsis. J Crit Care 2010; 29: 1-7.

18) Dikici I, Mehmetoglu I, Dikici N, Bitirgen M, Kurban S. Investigation of oxidative stress and some antioxidants in patients with acute and chronic viral hepatitis B and the effect of interferon-alpha treatment. Clin Biochem 2005; 38(12): 1141-1144.

19) Amanzada A, Malik IA, Nischwitz M, et al. Myeloperoxidase and elastase are only expressed by neutrophils in normal and in inflammed liver. Histochem Cell Biol 2011; 135: 305-315.

20) Guler SA, Tolun FI, Ucmak H, et al. Relationship between antioxidant capacity and oxidative stress in patients with chronic hepatitis B. Advance Laboratory Med Int 2014; 4(1): 17-25.

21) Tasdelen FN, Aydin BK, Sarikaya H, et al. Oxidative stress and antioxidant defense in patients with chronic hepatitis B. Clin Lab 2012; 58(3-4): 273-280.

22) Cicek IE, Cicek E, Kayhan F, et al. The roles of BDNF, S100B, and oxidative stress in interferon-induced depression and the effect of antidepressant treatment in patients with chronic viral hepatitis: A prospective study. J Psychosom Res 2014; 76(3): 227-232.

23) Brown KE, Brunt EM, Heinecke JW. Immunohistochemical detection of myeloperoxidase and its oxidation products in Kupffer cells of human liver. Am J Pathol 2001; 159: 2081-2088.