Endometriyal kanserli hastalarda pre ve intraoperative değerlendirme ile cerrahi evrelemede çıkacak nihai evrelemenin uyuşması çok önemlidir. Çünkü endometriyal kanserli hastaların çoğunluğu yaşlılık, obezite, diyabet ve hipertansiyon gibi ek ko-morbiditelere sahiptir. Gereksiz yere yapılacak bir cerrahi lenf nodu diseksiyonu hem operasyon süresini hem de işlem riskleri nedeniyle bu hastalar için morbidite ve mortaliteyi arttırır. Pelvik ve paraaotik lenfadenektomi, lenfokist, kanama ve vasküler, gastrointestinal ve genitoüriner yaralanma gibi ciddi komplikasyonlara sahiptir
7. Miyometrial infiltrasyonu olmayan ve miyometrial kalınlığın yarısından az olan, tümör çapının 2 cm’den az olduğu ve grade 1 olan tümörlerde bölgesel lenf nodu tutulumunun görülme sıklığı %3'ten az iken, miyometriyumun yarısından fazla infiltrasyonu olanlarda %40'tan daha fazladır ve lenfadenektomi gereklidir
8. Bu nedenle, gereksiz lenfadenektomi önlemek için, miyometrial invazyon derinliğinin ameliyat öncesi tahmini önemlidir.
Yapılan bu çalışmada kolay uygulanabilir, nispeten düşük maliyetli bir görüntüleme yöntemi olan transvajinal ultrasonun endometriyal kanserli olgularda özellikle FIGO evrelemesine göre özellikle evre 1A olarak tanımlanan <%50 miyometriyal invazyonlu hastaları tanımlamada yararlı olabileceği sonucuna vardık. Ancak evre 1A’nın ötesine geçen evrelerde TVUS’un tanılamada evre 1A’daki performansından bir miktar daha düşük bir performans gösterdiğini bulundu. Evre 1A (<%50 miyometrial invazyon) için duyarlılık %85 iken, serviks yayılımını tespit etme duyarlılığı %60 idi ve duyarlılıklar arasındaki bu fark istatistiksel olarak anlamlı idi (P=0.04).
Literatürde bazı çalışmalar endometriyal kanserlerde TVUS ile intraoperatif makroskopik incelemeyi karşılaştırmıştır. Teefey ve ark. 9 endometrial kanserli 16 kadında preoperatif TVS ve intraoperatif makroskopik incelemeyi karşılaştırmış ve TVUS'nin vakaların %93'ünde doğru olduğunu, intraoperatif makroskobik incelemenin hastaların %80'inde doğru olduğunu tespit etmişlerdir. Berretta ve ark. 3 ise, endometrial kanserli 75 kadın üzerinde TVUS ve intraoperatif makroskopik incelemeyi karşılaştıran retrospektif bir analiz yayınlamışlardır. TVUS'nin miyometrial infiltrasyonu öngörmedeki doğruluğunun intraoperatif makroskopik incelemede %83 ile karşılaştırıldığında %73 olduğunu bulmuşlardır. Retrospektif olarak değerlendirilen 219 olguluk endometriyal kanser çalışmasında ise preoperatif TVUS ile intraoperatif makroskopik inceleme karşılaştırılmış, TVUS ve intraoperatif makroskopik incelemenin doğruluğu sırasıyla %75 ve %79 olarak bulunmuştur 10. Bu çalışmalarda bulunan değerler bu çalışmadaki sonuçlarla benzerdir. Ancak bu çalışmada diğer çalışmalardan farklı olarak servikal ve adneksiyal tutulum oranları da değerlendirilmiş ve TVUS’un servikal yayılımı tespit etmedeki duyarlılığı diğer değerlendirilen parametrelere göre daha düşük bulmuştur. Bunun nedeninin servikal yayılımı nispeten geç gelişmesi ve az sayıda olguda görülüp istatistiksel değerlendirme için olgu sayısının az olmasından kaynaklanabileceği düşünüldü. Bu çalışmada TVUS 5 servikal tutulumdan 3’ünü tanıyabilmiştir. Bir diğer neden ise erken servikal tutulumların yüzeyel servikal dokuda metastaz yapıp, ultrasonda kitle imajı oluşturmaması olabilir. Bu durumda servikal yayılım olan olgular TVUS’ta gözden kaçacaktır. Aynı durum adneksiyal yayılım içinde geçerlidir. Pelvik lenf bezlerinin tutulduğu erken evre 3 olgularda adneksiyal yayılım daha mikroskobik düzeylerde iken TVUS’ta görüntü vermeyebilir. Nitekim bu çalışmada da servikal ve adneksiyal yayılım için PPD değerleri %42 ve %44 gibi düşük düzeylerde çıkmıştır.
Karlsson ve ark. 11 endometrial kanserin preoperatif sonografik evrelemesi için basit bir teknik önermişlerdir. Çalışmalarında TVUS ile uterus fundus seviyesinde sagital kesitinde maksimum endometriyal kalınlığı ve uterus ön-arka çapını ölçmüşler. Bu iki ölçüm oranı %50'yi aşıyorsa miyometriumun yarıdan fazlasının invaze olduğunu, <% 50 ise miyometriyumun yarısından azının invaze olduğu sonucuna varmışlardır. Bazı yazarlar 12,13 ise TVUS’un miyometriyal invazyonu saptamada düşük tanısal değere sahip olduğunu bildirmişlerdir. Bir diğer çalışma 6 ise TVUS’un uzman ellerde lokal evreleme için doğruluğunun yüksek olduğunu, MR’ın ancak TVUS’un karar veremediği olgulara saklanması gerektiğini belirtmiştir.
Sonuç olarak; transvajinal ultrasonografi düşük maliyetlidir, kolayca yapılabilir ve özellikle miyometriyal invazyon değerlendirmesi için kullanılabilir. Transvajinal ultrasonografide görüntü kalitesinin düşük olduğu durumlarda bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans gibi maliyeti yüksek, zaman alıcı, uygulaması kolay olmayan görüntüleme yöntemlerinden faydalanılabilir.