Diyaliz hastalarında serum LDL ve total kolesterol seviyelerinin düşük veya normal, serum HDL seviyesinin düşük ve trigliserit seviyesinin ise yüksek olduğu dislipidemi çoğunlukla gözlemlenir
10. Heparin kullanımı ve üremiye sekonder azalan endotelyal lipoprotein lipaz, hipertrigliseritemi gelişimine ve sonuçta kardiyovasküler morbidite ve mortalitede artışa neden olmaktadır
11-13. Tedavide standart heparin ve DMAH kullanılan hastalarda yapılan çalışmalarda DMAH ile lipid profili üzerine olumlu olduğu kadar
14 nötral veya olumsuz etkiler de saptanmıştır
15,16. Lazrak ve ark.
17’nın yaptıkları bir meta-analizde DMAH kullanılan hastalarda standart heparin kullanılan hastalara göre serum total kolesterol ve trigliserit seviyelerinin anlamlı olarak daha düşük olduğu, yine DMAH kullanılan hasta grubunda LDL seviyesinin de düşük olduğu saptandı; ancak sonuç istatistiki olarak anlamlı değildi. Bu çalışmada ise gruplar arasında lipid parametreleri açısından istatistiki anlamlı farklılık saptanmadı.
Heparin aldesteron sentataz supresyonu ve aldesteron reseptörleri üzerindeki etkisiyle hiperkalemiye neden olmaktadır 18. Standart heparin ve DMAH tedavilerinin değerlendirildiği çapraz bir çalışmada standart heparinin DMAH’a göre serum potasyum seviyesinde anlamlı olarak daha fazla yüksekliğe sebep olduğu saptanmıştır 19. Jahromi ve ark. 6 randomize kontrollü bir çalışma ile DMAH kullanılan hastalarda üçüncü haftada serum potasyum seviyesinin başlangıç seviyesine göre anlamlı olarak daha düşük olduğunu gösterdiler. Bu çalışmada da benzer olarak standart heparin kullanılan hastalar DMAH kullanılan hastalar ile karşılaştırıldıklarında standart heparin kullanılan hastalarda serum potasyum seviyesi anlamlı olarak daha yüksekti.
Poli ve ark. 20 yapmış oldukları bir çalışmada, standart heparinin serum hepsidin ve CRP seviyelerinde DMAH’ a göre anlamlı düşüşe neden olduğunu gösterdiler. Poli ve ark. 20 çalışmasında serum hepsidin seviyesinin azalmasının bir sonucu olarak standart heparin kolunda DMAH ile tedavi edilen hastalara göre serum demirinde daha fazla artış gözlemlenmiştir. Bu çalışmada standart heparin kullanılan hastalarda serum demiri DMAH kullanan hastalara göre anlamlı olarak daha yüksekti ve CRP seviyesi anlamlı olarak daha düşüktü. Ancak bu çalışmada transferin satürasyonu standart heparin kullanılan hastalarda DMAH kullanılan hastalara göre istatistiksel olarak anlamlı seviyede düşüktü.
İki hasta grubu karşılaştırıldığında serum kalsiyum, fosfor, PTH seviyeleri ve trombositopeni gelişen hasta sayısı ve sıklığı açısından anlamlı farklılık saptanmadı. Çalışma süresince iki hasta grubunda operasyon, kardiyovasküler ve serebrovasküler olay yaşanmadı. Sadece DMAH kullanan bir hastada femur kırığı gelişti.
Çalışmanın en önemli limitasyonları hasta sayısının az olması ve retrospektif bir çalışma olmasıdır.
Sonuç olarak, standart heparin kullanılan hastalarda TDBK, serum demir ve potasyum seviyeleri, DMAH kullanılan hastalarda ise transferin satürasyonu ve serum CRP seviyesi anlamlı olarak daha yüksekti. Lipid parametreleri, hemoglobin, diyaliz yeterliliği göstergeleri ve kemik mineral parametreleri açısından iki grup arasında istatistiki anlamlı farklılık saptanmadı. Standart heparinin serum CRP ve demir seviyeleri üzerindeki olumlu etkileri düşünülüp daha ucuz olması dikkate alındığında standart heparinin DMAH tedavisine tercih edilmesi daha uygun olabilir.
Teşekkür
Verileri toplamamızda yardımcı olan Bitlis İl ve ilçe hemodiyaliz merkezleri personellerine teşekkür ederiz.
)
)
