[ Ana Sayfa | Editörler | Danışma Kurulu | Dergi Hakkında | İçindekiler | Arşiv | Yayın Arama | Yazarlara Bilgi | E-Posta ]
Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Veteriner Dergisi
2022, Cilt 36, Sayı 3, Sayfa(lar) 238-244
[ Özet ] [ PDF ] [ Benzer Makaleler ] [ Yazara E-Posta ] [ Editöre E-Posta ]
Solunum Sistemi Hastalığı Olan Atlarda Serum Kollektin-11, Surfaktan Protein A ve D ile Akut Faz Protein Düzeyinin Diagnostik ve Prognostik Önemi
Ömer DENİZ1, Mehmet ÇİTİL2
1Türkiye Jokey Kulübü, İzmit Merkez Aşım İstasyonu, Kocaeli, TÜRKİYE
2Erciyes Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, İç Hastalıkları Ana Bilim Dalı, Kayseri, TÜRKİYE
Anahtar Kelimeler: At, ELISA, kollektin-11, solunum sistemi
Özet
Bu çalışmanın amacı, solunum sistemi hastalığı olan atlarda serum kollektin-11, surfaktan protein A (SP-A) ve D (SP-D) ile akut faz protein düzeylerinin diagnostik ve prognostik öneminin araştırılmasıdır. Sunulan çalışmada, klinik olarak sağlıklı olduğu belirlenen 18 at kontrol grubunu (Grup I) oluştururken solunum sistemi problemi olan 18 at hastalık grubunu (Grup II ) oluşturdu. Grup II’nin 0. [2.05 (1.51-2.76) μg/mL] ve 7. gün [1.57 (1.30-3.04) μg/mL] Cl-11 konsantrasyonunun, Grup I’in konsantrasyonuna [0.63 (0.44-2.09) μg/mL] göre önemli düzeyde arttığı tespit edildi (P=0.027, P=0.027). Grup II’nin 0. (P=0.012), 7. (P=0.004) ve 14. gün (P=0.014) SP-D konsantrasyonu, Grup I’in SP-D konsantrasyonuna göre anlamlı düzeyde yüksek bulundu. Ayrıca Grup II’nin 0. (P=0.01) ve 7. gün (P=0.004) SP-A konsantrasyonu, Grup I’in SP-A konsantrasyonundan yüksek olduğu belirlendi. Akut faz proteinlerinden serum amiloid A ve fibrinojenin Grup II’de 14. Gün konsantrasyonlarında Grup I’e göre önemli artışlar olduğu tespit edildi. Bir diğer akut faz protieni olan Hp’nin ise 7. ve 14. gün konsantrasyonları Grup II’de Grup I’e kıyasla anlamlı düzeyde yüksek bulundu. Elde edilen bu ön bulgulara göre, solunum sistemi hastalıklarının tanı ve prognozunda serum kollektin-11, SP-A ve SP-D konsantrasyonlarının önemLi rol oynayabileceği düşünülmektedir.
  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • Giriş
    Solunum sistemi hastalıkları, kas ve iskelet sistemi hastalıklarından sonra atlarda yarış performansını en çok etkileyen hastalık grubudur 1, 2. Alt Solunum Yolu Hastalıkları, (ASYH) her yaştan atlarda sık olarak görülür. Klinik bulgular ve semptomlar değişkenlik göstermesine rağmen egzersiz intoleransı, öksürük, burun akıntısı, ateş, solunum sıkıntısı, artmış solunum çabası veya genel depresyon, halsizlik ve kilo kaybı görülebilir. Solunum sistemi hastalıkları arasında, ASYH ve İnflamatuar Solunum Yolu Hastalıkları (İSYH), düşük performans ve antrenmanların tam olarak yapılmamasına yol açtığından yarış atlarında erken emekliliğin nedenleri arasında gösterilmiştir 3.

    Kollektinler, yapısal olarak karbonhidrat tanıma alanlarından ve kolajen benzeri bölgelerden oluşan oligomerik patern tanıma proteinleridir 4. Kollektinlerden, yüzey aktif madde proteinleri olan, Surfaktan Protein A (SP-A) ve Surfaktan Protein D’nin (SP-D) işlevleri iyi tanımlanmıştır. SP-A ve SP-D konakçı savunma, inflamasyon ve fosfolipid homeostazında önemli roller oynadıkları akciğer yüzey aktif maddesinden izole edilmiştir 5, 6.

    SP-A ve SP-D esas olarak akciğerlerde eksprese edilir 6, 7 ancak ekstrapulmoner dokulara lokalize olmuşlardır 8,9. SP-A ve SP-D temel olarak akciğerde Clara hücrelerine, akciğer tip II pnömositlerine, trakeobronşiyal bezlerin seröz hücrelerine ve goblet hücrelerine lokalize oldukları bilinir, ancak her iki molekülün de akciğer dışı bölgelerde üretildiği ve dolaşımda bulundukları bildirilmiştir 10-12.

    Akut faz proteinleri, çeşitli sebeplerden kaynaklı enfektif, immunolojik, travmatik, paraziter veya bazı diğer durumlarda anti-inflamatuar özelliklere sahip olarak inflamatuar uyaranlara karşı konak yanıtında rol oynarlar 13. Ana kaynak karaciğer olmakla birlikte, serum amiloid A (SAA), C-reaktif protein (CRP), fibrinojen (Fb) ve haptoglobin (Hp) gibi bazı akut faz proteinleri de akciğerlerde eksprese edilir 14, 15.

    Sunulan çalışmada atların solunum sistemi enfeksiyonlarında SP-A, SP-D ile Hp, CRP, SAA ve Fb gibi akut faz proteinlerinin serum konsantrasyonlarının ortaya konulması ve bu belirteçlerle karşılaştırmalı olarak serum CL-11 konsantrasyonlarının diagnostik ve prognostik öneminin araştırılması amaçlanmıştır.

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • Materyal ve Metot
    Araştırma ve Yayın Etiği: Bu çalışma, Erciyes Üniversitesi Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulu HADYEK komitesi tarafından 20/029 onay numarası ile onaylanmıştır.

    Hayvan Materyali: Çalışmada klinik olarak sağlıklı olan 18 adet Kontrol (Grup I) ve solunum sistemi rahatsızlığı belirtileri gösteren 18 adet Hasta (Grup II) olmak üzere toplam 36 adet İngiliz ırkı at kullanıldı. Atlar Türkiye Jokey Kulübü Hipodromları ve Haralarından temin edildi. Atların bulundukları ahır boksları 7/24 temiz bol altlıklı olup, boyutları 6-12 m2 arasındadır. Atlara verilen standart günlük rasyonlar yulaf ezmesi %44 kg (2.64), kırılmış arpa %24 kg (1.44), mısır %12 kg (0.72), soya küspesi %15 kg (0.9), kepek %4 kg (0.24), tuz kg (0.03), konsantre pelet yem kg (6), kuru ot kg (5), yonca kg (4) ve 1 adet mineral bloğunu içermektedir. Atlar günde iki kez (06:00 ve 18:00) beslendi. Atların su ihtiyacı ad libitum olarak karşılandı. Çalışma, Şubat 2020-Ağustos 2021 tarihleri arasında aktif yarış hayatı devam eden, yarıştan ayrılmış veya damızlık yetiştiriciliği yapılan işletmelerdeki atlar üzerinden yürütüldü.

    Hayvanların Klinik Muayeneleri: Grup I ve Grup II’deki atların rektal vücut sıcaklığı, dakikadaki solunum sayıları ve kalp frekansları değerlendirildi. Atlar tekrarlı öksürük, genişleyen burun delikleri ve burun akıntısı, solunum güçlüğü, taşipne ve egzersiz intoleransı yönünden muayene edildi (Tablo 1).


    Büyütmek İçin Tıklayın
    Tablo 1: Solunum sistemi hastalığı olan atların (Grup II)

    Kan Örneklerinin Toplanması: Grup I’deki kontrol grubunda bulunan atlardan bir kez (0. gün) ve Grup II’deki hasta atlardan 0. 7. ve 14. günlerde vena jugularisten 21 gauge iğneli Vacutainer® holder ile 9 mL negatif basınçlı tüplere (Fıratmed, Türkiye) venöz kan örnekleri (Serum ve plazma için) alındı. Alınan kan örnekleri oda ısısında 30 dakika bekletildi ve santrifüj cihazında 3000 rpm/10 dakika santrifüj edilerek serumları çıkartıldı. Serum örnekleri mikropipet yardımıyla eşit olarak eppendorf tüplerine (1.5 mL) aktarıldı. Serum örneklerine numara ve tarih yazılarak kayıt altına alındı ve analizler yapılıncaya kadar -80°C’de saklandı.

    Endoskopi: Gup II’deki hasta atların üst ve alt solunum yollarının değerlendirilmesinde 200 cm uzunluğunda ve 9.5 mm çapında bir videoendoskop (Olympos CV-170, Germany) kullanıldı. Endoskopi uygulanabilmesi amacıyla atlar, 0.01 mg/kg dozunda Detomidin HCL (Domesodan®, 1 mg detomidin hidroklorid/mL, Pfizer Corporation, Viyana, Avusturya) ve 0.01 mg/kg dozunda Butafanol (Butomidor®, 10 mg Butorfanol/mL, Wels, Viyana, Avusturya) ile sedasyona alındı. Bronkofiberoskop nazal kanala girdikten sonra ventral meatusa yerleştirildi ve trakeaya kaudal olarak hareket ettirildi. Bifurkasyon alanına ulaşıncaya kadar alt solunum yolları değerlendirildi.

    Biyokimyasal Analizler: Grup I’deki sağlıklı atlardan 0. ve Grup II’deki hasta atlardan 0., 7. ve 14. günde toplanan serumlar mikropleyte konulmadan önce prosedürüne uygun oranlarda dilüe edildi. Kan serumlarında Kollektin-11, SP-D, SP- A, SAA, CRP, Hp ve plazmadan Fb düzeyleri, ELISA yöntemiyle ölçüldü. Çalışmanın güvenilirliğini arttırmak amacıyla standartlar çift çalışıldı. Serum örneklerinden Kollektin-11 [Mybiosource Horse Collectin Sub-Family Member 11 (COLEC) ELISA Kit 96 Test cat. No: MBS9361413 San Diego, Kaliforniya, ABD], surfaktan protein D [Mybiosource Horse Pulmonary Surfactant Associated Protein D (SP-D) ELISA Kit 96 Test cat. No: MBS040510 San Diego, Kaliforniya, ABD], surfaktan protein A [Mybiosource Horse Pulmonary Surfactant Associated Protein A (SP-A) ELISA Kit 96 Test cat. No: MBS033347 San Diego, Kaliforniya, ABD], SAA değerleri (Sun red Horse SAA ELISA Kit 96 Test-cat. No:201-03-0088 Shanghai Çin), CRP (Sun red Horse CRP ELISA Kit 96 Test-cat. No:201-03-0089 Shanghai Çin), Fb (Sun red Horse Fbg ELISA Kit 96 Test-cat. No:201-03-0087 Shanghai Çin), Hp düzeyleri (Sun red Horse HPT/HP ELISA Kit 96 Test-cat. No:201-03-0064 Shanghai Çin), ticari kitlerin test prosedürüne uygun olarak ELISA yöntemiyle belirlendi ve sonuçlar Biotek ELx800 ELISA (Romer, Winooski, Vermont ABD) cihazında 450 nm dalga boyunda okundu.

    Tedavi Uygulamaları: Atlar çevresel olarak stabil ve temiz yerlere alındı. Hastalık belirtileri gösteren atlarda standart tedavi prosedürleri uygulandı 16-18. penisilin (Reptopen®, 200.000 IU benzilpenisilin prokain/mL, 200 mg dihidrostreptomisin sülfat/mL, Ceva, İstanbul, Türkiye) IM yolla 6.600-16.000 IU/kg dozunda günde 1 kere olmak üzere 7 gün süresince, gentamisin (Gentadur %10 enjeksiyonluk çözelti, 100 mg gentamisin sülfat/mL, Bavet, İstanbul, Türkiye) 6.6 mg/kg dozunda IV olarak günde 1 kere 7 gün boyunca uygulandı. Standart tedaviye ek olarak bazı durumlarda kortikosteroid (Devamed®, 4 mg deksametazon sodyum fosfat/mL, Topkim, İstanbul, Türkiye) 0.1 mg/kg/gün, IM yolla 10 gün uygulandı. Solunum sıkıntısı şiddetli olan atlara oral olarak 1 mg/kg dozda azalarak prednisolon (Deltracortril®, 5 mg prednizolon /tablet, Pfizer, İstanbul, Türkiye) tablet ile günde iki kez 5 dk süreyle 2 μg/kg dozda salbutamol (Ventolin, GlaxoSmithKline, İstanbul, Türkiye) nebulizatör aracılığı ile uygulandı. Destekleyici uygulama olarak vitamin C (Provet Vitamin- C®, 250mg sodyum askorbat (vitamin C)/mL, Provet, İstanbul, Türkiye) 10 mL dozunda IM yolla 3 gün uygulandı.

    İstatistiksel Analiz: Çalışmadan elde edilen veriler IBM SPSS Statistics Standard Concurrent User V 26 (IBM Corp., Armonk, New York, ABD) istatistik paket programında değerlendirildi. Sayısal değişkenlere ait verilerin normal dağılımı Shapiro Wilk normallik testi ve Q-Q grafikleri ile değerlendirildi. Varyansların homojenliği Levene testi ile değerlendirildi. Deney ve kontrol grubu arasındaki karşılaştırmalar normal dağılım gösteren değişkenlerde (Fb ve Hp) Student t testi, normal dağılım göstermeyen değişkenlerde (Kollektin- 11, SP-D, SP-A, SAA ve CRP) Mann-Whitney U testi ile yapıldı. Grup içi karşılaştırmalar tekrarlı ölçümlerde tek yönlü varyans analizi veya Friedman testi ile yapıldı. 0, 7 ve 14. günlerde parametreler arası ilişkiler normal dağılım gösteren değişkenlerde Pearson korelasyon, normal dağılım göstermeyen değişkenlerde Spearman korelasyon analizi yapıldı. P<0.05 değeri istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi.

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • Bulgular
    Anamnez Bulguları: Sağlıklı ve hasta atlara daha önceden aşı yapılıp yapılmadığı Türkiye Jokey Kulübü hasta kayıt sisteminden kontrol edildi. Sağlıklı ve hasta atlara daha önce herhangi bir tedavi uygulanmadığı öğrenildi. Hasta atların özellikle egzersiz intoleransı, solunum güçlüğü, burun akıntısı, hırıltılı solunum akciğerlerinde kanama ve tekrarlayan öksürük bulguları gösterdiği andan itibaren akut durumlarda müdahale edildi.

    Klinik Bulgular: Bu çalışmada kullanılan Grup I’deki atlara ait 0. günü ve Grup II’deki atlara ait 0. 7. ve 14. günlerdeki ortalama vücut sıcaklıkları, kalp frekansı ve solunum sayıları ve bu verilere ait standart sapmalar Tablo 2’de verilmiştir. Solunum sayısı değişkeni açısından gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bir fark görüldü. Grup II’nin 0. gün 31±5/dk, 7. gün 23±5/dk ve 14. gün 14±2/dk solunum sayısı, Grup I’in solunum sayısından 12±4/dk istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek bulundu (P0=0.015, P7=0.008, P14=0.019) (Tablo 2). Kalp Frekansı değişkeni açısından gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bir fark görüldü. Grup II’nin 0. gün 48±5/dk, 7. gün 43±5/dk ve 14. gün 39±2/dk kalp frekansı, Grup I’in kalp frekansından 36±3/dk istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek bulundu (P0=0.011, P7=0.009, P14=0.017) (Tablo 2).


    Büyütmek İçin Tıklayın
    Tablo 2: Grup I (Kontrol) ve Grup II'deki (Hasta) atların klinik bulgularının karşılaştırılması

    Biyokimyasal Bulgular
    Kollektin-11, Surfaktan Protein A (SP-A), Surfaktan Protein D (SP-D) SAA, CRP, Fibrinojen ve Haptoglobin Analizleri Bulguları: CL-11 değişkeni açısından gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bir fark görüldü. Grup II’nin 0. gün 2.05 (1.51-2.76) μg/mL ve 7. gün CL-11 konsantrasyonu 1.57 (1.30-3.04) μg/mL, Grup I’in CL-11 konsantrasyonundan 0.63 (0.44-2.09) μg/mL anlamlı düzeyde yüksek bulundu (P=0.027, P=0.027) (Şekil 1). SP-D değişkeni açısından gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bir fark görüldü. Grup II’nin 0. gün 2.05 (1.51-2.76) μg/mL, 7. gün 22.49 (16.25-27.31) μg/mL ve 14. gün 19.57 (14.42-25.75) μg/mL SP-D konsantrasyonu, Grup I’in SP-D konsantrasyonundan 9.09 (8.17-14.42) μg/mL istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek bulundu (P=0.012, P=0.004, P=0.014) (Şekil 2). SP-A değişkeni açısından gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bir fark görüldü. Grup II’nin 0. gün 5.86 (1.73-9.18) μg/mL ve 7. gün 6.22 (1.76-12.30) μg/mL SP-A konsantrasyonu, Grup I’in SP-A konsantrasyonundan 0.90 (0.67-1.92) μg/mL istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek bulundu (P=0.01, P=0.004) (Şekil 3). Grup II’nin 14. gün SAA konsantrasyonu 4.20 (3.92-5.03) μg/mL Grup I’den 3.81 (3.40-4.17) μg/mL istatiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek bulundu (P=0.041) (Şekil 4). Grup II’nin 7. gün 119.38±18.60 ve 14. gün 127.39±22.36 μg/mL Hp konsantrasyonu, Grup I’in Hp konsantrasyonundan 103.98±12.60 μg/mL istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek bulundu (P=0.030, P=0.006) (Şekil 5). Grup II’nin 0. gün CRP konsantrasyonu 3.82 (3.61-4.09) μg/mL Grup I’in 4.25 (3.89-4.93) μg/mL CRP konsantrasyonundan istatistiksel olarak anlamlı düzeyde düşük bulundu (P=0.041) (Şekil 6). Grup II’nin 14. gün Fb konsantrasyonu 2.14±0.10 mg/mL, Grup I’in 1.49±0.06 mg/mL Fb konsantrasyonundan istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek bulundu (P=0.030) (Şekil 7).


    Büyütmek İçin Tıklayın
    Şekil 1: Sağlıklı (kontrol) ve solunum sistemi hastalığı olan atlarda kollektin-11 düzeyleri


    Büyütmek İçin Tıklayın
    Şekil 2: Sağlıklı (kontrol) ve solunum sistemi hastalığı olan atlarda SP-D düzeyleri


    Büyütmek İçin Tıklayın
    Şekil 3: Sağlıklı (kontrol) ve Solunum sistemi hastalığı olan atlarda SP-A düzeyleri


    Büyütmek İçin Tıklayın
    Şekil 4: Sağlıklı (kontrol) ve Solunum sistemi hastalığı olan atlarda SAA düzeyleri


    Büyütmek İçin Tıklayın
    Şekil 5: Sağlıklı (kontrol) ve Solunum sistemi hastalığı olan atlarda Hp düzeyleri


    Büyütmek İçin Tıklayın
    Şekil 6: Sağlıklı (kontrol) ve Solunum sistemi hastalığı olan atlarda CRP düzeyleri


    Büyütmek İçin Tıklayın
    Şekil 7: Sağlıklı (kontrol) ve Solunum sistemi hastalığı olan atlarda Fb düzeyleri

    CL-11 ile SP-D değişkenleri arasında pozitif yönde, zayıf, istatiksel olarak anlamlı düzeyde bir korelasyon görüldü (r=0.388, P=0.003). CL-11 ile SP-A değişkenleri arasında pozitif yönde, zayıf, istatiksel olarak anlamlı düzeyde bir korelasyon görüldü (r=0.439, P=0.001). SP-D ile SP-A değişkenleri arasında pozitif yönde, orta düzeyde, istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bir korelasyon görüldü (r=0.612, P<0.001). SAA ile CRP değişkeni arasında pozitif yönde, güçlü düzeyde, istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bir korelasyon görüldü (r=0.613, P<0.001). SAA ile HP değişkeni arasında pozitif yönde, orta düzeyde, istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bir korelasyon görüldü (r=0.462, P<0.001). SAA ile Fb değişkeni arasında pozitif yönde, orta düzeyde, istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bir korelasyon görüldü (r=0.594, P<0.001) (Tablo 3). CRP ile Hp değişkeni arasında pozitif yönde, güçlü düzeyde, istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bir korelasyon görüldü (r=0.664, P<0.001). CRP ile Fb değişkeni arasında pozitif yönde, güçlü düzeyde, istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bir korelasyon görüldü (r=0.678, P<0.001). HP ile Fb değişkeni arasında pozitif yönde, güçlü düzeyde, istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bir korelasyon görüldü (r=0.732, P<0.001) (Tablo 3).


    Büyütmek İçin Tıklayın
    Tablo 3: Parametreler arası korelasyon sonuçları

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • Tartışma
    Sunulan çalışmada solunum sistemi hastalığı bulunan atlarda ilk defa serum Cl-11 konsantrasyonunun belirlenmesi, diyagnostik ve prognostik öneminin SP-A, SP-D ve diğer AFP’ler ile birlikte karşılaştırılarak değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada CL-11’in atlarda solunum sistemi için spesifik ve duyarlı bir parametre olabileceğinin tespit edilmesiyle hasta hayvanlara erken müdahale edilerek etkin tedavi sayesinde hastalığa bağlı performans kayıpları ile tedavide iş gücü kaybı ve gereksiz ilaç kullanımına bağlı ekonomik kayıpların önlenmesinde önemli bir rol oynayabileceği düşünülmüştür.

    Kollektin-11 değişkeni açısından gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bir fark görüldü. Çalışmanın sonuçlarından elde edilen serum CL-11 konsantrasyonları, bu konuda daha önceden atlarda yapılan bir çalışma bulunmadığı ve literatürde bir bildirim olmadığı için karşılaştırılamamıştır. Fakat beşeri hekimlikte yapılan çalışmalar incelendiğinde, bulduğumuz sonuçların insanlarda yapılan çalışma sonuçları ile paralellik gösterdiği tespit edildi. Yapılan çalışmalarda cinsiyet ve yaştan bağımsız sağlıklıların serum CL-11 konsantrasyonunun yaklaşık 300 ng/mL olduğu rapor edilmiştir 19, 20. Bir diğer çalışmada 19 Sandviç ELISA kullanılarak, 100 Danimarkalı kan bağışçısında ortalama serum CL-11 konsantrasyonunun 284 ng/mL olduğu ve %95 güven aralığının 269-299 ng/mL olduğu tahmin edilmiştir. Sunulan çalışmada Grup II’de solunum sistemi hastalığı bulunan atlarda uygulanan tedaviye yanıt veren ve klinik tablosu düzelmeyen atların serum CL-11 konsantrasyonları arasındaki farklar ve bununla ilişkili bir eşik değer belirlenmesi yapılmadığı için, CL-11’in prognostik önemi ile ilgili detaylı bir değerlendirilme yapılamadı. Bununla birlikte, sağlıklı atlara kıyasla solunum sistemi hastalığı olan atlarda 0. günde rakamsal olarak yüksek olduğu, tedaviyi takiben 7. ve 14. günlerde düştüğü ve sağlıklı atların düzeylerine doğru yaklaştığı görüldü ve diagnostik olarak önemli olduğu tespit edildi. CL-11 daha önce atlar üzerinde hiç çalışılmamıştır. Sunulan çalışmada CL-11’in SP-D ve SP-A ile pozitif yönde korelasyonun olduğu tespit edildi. Solunum sistemi hastalıklarının patofizyolojisinde CL-11’in rolünü tam olarak aydınlatmak ve klinik karar vermede faydasını tam olarak anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

    Yapılan bir başka çalışmada 21, serum SP-D, haptoglobin ve SAA'nın atlarda İSYH’nin teşhisindeki potansiyel rolü yakın zamanda bildirilmiştir. İSYH'den etkilenen atlarda istirahatte ölçülen SP-D serum konsantrasyonları, egzersizden 60 dakika sonra ölçülen değerler (56.9; 48.0-87.1 ng/mL) ve kontrol grubunun değerlerinden (24.0; 19.9-35,8 ng/mL) önemli ölçüde daha yüksekti 22. Sunulan çalışmada idman ya da yarış sonrasında yapılan muayenelerinde İSYH teşhisi konulan yarış atlarında da SP-D ve SP-A serum konsantrasyonları yüksek bulundu.

    Bir diğer çalışmada 23 deneysel olarak Str. zooepidemicus ile enfekte edilmiş atların akciğerlerinde serum SP-D seviyelerinin arttığını belirlenmiştir. Çalışmada SP- D konsantrasyonlarının sağlıklı gruptaki atlarda 0.2 ng/mL ve enfekte grupta 32 ng/mL’ye kadar artış gösterdiği tespit edilmiştir. İSYH’lı atlarda dolaşımdaki SP-D konsantrasyonlarında orta düzeyde de olsa saptanabilir bir artışla ilişkili olduğunu vurgulamaktadır. İSYH’den etkilenen atlarda istirahatte ölçülen SP-D serum konsantrasyonları, egzersizden 60 dakika sonra ölçülen değerlerde olduğu gibi (56.9; 48.0-87.1 ng/mL ve 24.0; 19.9- 35.8 ng/mL) kontrol grubu atlarınınkinden önemli ölçüde daha yüksekti 22. Beşeri hekimlikte yapılan bir pnömoni çalışmasında 24, serum SP-A ve SP-D düzeylerinin ciddi vakalarda, şiddetli olmayan vakalara göre anlamlı derecede yüksek olduğu tespit edilmiştir. Sunulan çalışmada Grup II’nin, Grup I’e göre daha yüksek SP-D ve SP-A değerlerine sahip olduğu ve yukarıda belirtilen çalışmalar ile uygunluk gösterdiği tespit edildi. Bunun sonucu olarak, SP-D ve SP-A’nın ortaya konulan sonuçlarından bahsedersek; Her iki biyobelirtecin diyagnostik olarak önem derecelerinin yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra SP-A’nın hem diyagnostik hem de prognostik önemi yapmış olduğumuz çalışmada göze çarpmaktadır.

    SAA, atlarda tanımlanan ve sağlıklı olan atlarda çok düşük seviyelerde olup, şiddetli inflamasyonlu hayvanlarda 5.000 ila 10.000 mg/L’ye kadar çıkan önemli bir AFP’dir 25-26. Sağlıklı atlar ile İSYH, Equine Influenza Virus (EIV), Equine Herpes Virus-4 (EHV-4), Streptococcus equi ss equi enfeksiyonuna sahip hasta atlarda SAA’nın konsantrasyonunu incelemişlerdir 21, 27. Yapılan çalışmada; sağlıklı atların çoğunda saptanamayan SAA değeri bulunmuştur (minimum, 0 mg/mL; maksimum, 2 mg/L; ortanca, 0 mg/L). İSYH’li altı atın, 586 mg/L’ye (minimum, 0 mg/L; maksimum, 586 mg/L; medyan 0 mg/L kadar saptanabilir SAA’ya sahip olduğu tespit edilmiştir. İSYH’lı atlarda SAA konsantrasyonları, kontrol atlarına kıyasla 3.5 kat daha yüksek olduğu bildirilmiştir 21, 27. Başka bir deyişle, SAA’nın doku hasarının derecesi ile orantılı olarak arttığı öne sürülmekle birlikte, egzersiz intoleranslı atlarla yapılan bir çalışmada, İSYH bulguları gösteren ve göstermeyen atlar arasında, SAA konsantrasyonu yönünden bir fark olmadığını ortaya konulmuştur 28. Sunulan çalışmada ise gruplar sadece solunum sistemi rahatsızlığı bulguları gösteren atlar olduğu için spesifik bir ayırım olmamıştır ve sadece hastalıklı grubun 14. gününde sağlıklı grup ile arasında bir fark görülmüştür. Ayrıca çalışmada yarış atlarında gerçekleştirildiğinden tıpkı egzersiz intoleranslı atlardaki sonuçlara benzer düzeyler bulunmuştur. Her iki grup SAA değerleri arasında bir fark belirlenmedi. Bu durum hayvanlarda doku hasarının gelişmemesinden kaynaklanmış olabilir.

    SAA ve Hp konsrantrasyonlarının, şiddetli hava yolu enflamasyonu olan öksüren atlarda yüksek olduğunu bulmuşlardır 29. İSYH’lı atlar ile egzersiz intoleransı olan atlar arasında ölçülen SAA, CRP ve Hp düzeylerinde bir fark tespit edemedikleri için, İSYH’lı olan atlarda yararlı bir biyobelirteç olarak kabul edilmemiştir 28. Günlere bağlı olarak Hp’deki giderek artan yükselmeler yangısal olayların devam ettiğini düşündürmektedir. Hp genellikle CRP ile beraber değerlendirildiği için, CRP değerine baktığımız zaman referans aralıklarında görünmesine rağmen giderek artan bir eğilim göstermiştir. Tüm bunlar değerlendirildiğinde her iki parametre spesifik olmamasına rağmen azda olsa bir bilgi sağlamaktadır.

    Yapılan bir çalışmada 28, egzersiz intoleransı olan İSYH’li atlarda ve egzersiz intoleransı olmayan İSYH’li atlarda CRP değerleri sırasıyla 4.63 μg/mL ve10.87 μg/mL tespit edilmiştir. CRP için 3.27 μg/mL, ortalamaları arasında 12.50±9.63 μg/mL ile 9.23±10.99 μg/mL fark bulunmuştur. CRP değerleri tek başına tanısal olarak kullanılamaz, ancak klinik ve patolojik sonuçlar tarafından yorumlanabilir. Ancak erken teşhiste çok yardımcı olabilir 30. Bu sebepten ötürü örneklem büyüklüğünün düşük olması ve hastalığı erken tespit etmekten kaynaklı CRP değerinde yüksek bir değer artışı tespit edilememiştir. Bunların yanı sıra atların spesifik akut faz proteinleri arasında CRP değişkeni olmadığı için bulunan sonuçların değişkenliği bu sebepten kaynaklanabileceği düşünülmüştür.

    Bir yıl süren bir çalışmada 31, orta ila şiddetli hastalıkla ilgili, Fb ile şiddetlenme sıklığı arasında bir ilişki bulamamıştır. Fb tespitinin ana dezavantajı olarak, sistemik enflamasyonun başlangıcından 24-72 saat sonra artması ve enflamasyon sona erdikten sonra uzun süre (7. güne kadar) yüksek kalmasıdır 13. Başka bir çalışmada ise 32, WBC’ler Fb’den daha faydalı görünsede, Fb seviyeleri SAA seviyelerinden daha faydalı olduğunu tespit etmişlerdir. Çalışmada hasta grubunda yer alan atların 14. gün ortalama Fb konsantrasyonu 2.14±0.10 mg/mL, kontrol grubunda yer alan atlardan 1.49±0.0.06 mg/mL istatistiksel olarak yüksek bulunmuştur (P=0.030). Sunulan çalışmada elde edilen Fb sonuçlarının daha önceki yıllarda atlar üzerinde yapılan yukarıda bahsi geçen çalışmalar ile benzerlik gösterdiği belirlendi.

    Sunulan çalışmada CL-11, SP-D ve SP-A değişkenleri arasında pozitif yönde, zayıf, istatiksel olarak anlamlı düzeyde bir korelasyon görüldü. Zayıf bağlantının sebebinin grup sayısının azlığından kaynaklandığı düşünülmektedir. Bu sonuç doğrultusunda serum CL-11 solunum sistemi hastalıklarında iyi bir biyomarkır olacağı düşünülmüştür. Uygulanan tedaviye serum CL-11, SP-D ve SP-A konsantrasyonlarının hafif düzeylerde azalarak cevap verdiği, CRP ve Hp konsantrasyonu yanıtının ise benzer şekilde düşük artışlar şeklinde olduğu tespit edilmiştir.

    Bu çalışmada elde edilen veriler değerlendirildiğinde; serum CL-11 konsantrayonunun solunum sistemi hastalığı olan atları, sağlıklı atlardan ayırt etmeye yardımcı olabilecek düzeyde arttığı ve sayısal olarak yükseldiği belirlendi. Bu nedenle serum CL-11 düzeylerinin belirlenmesinin solunum sistemi hastalığı olan atlarda hastalığın seyrine yönelik iyi bir biyobelirteç olabileceği ve hastalıklı atları sağlıklılardan ayırma potansiyeline sahip olduğu ve solunum yolu hastalıklarının tanı ve prognozunda önemli rol oynayabileceği düşünülmektedir. Bu çalışmada elde edilen bulguları doğrulamak ve tamamen emin olmak için, daha fazla vaka içeren ileriki çalışmalara ihtiyaç bulunmaktadır.

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • Kaynaklar

    1) Pascoe JR, Ferraro GL, Cannon JH, Arthur RM, Wheat JD. Exercise induced pulmonary haemorrhage in racing thoroughbreds: A preliminary study. Am J Vet Res 1981; 42: 703-707.

    2) Raphel CF. Endoscopic findings in the upper respiratory tract of 479 horses. J Am Vet Med Assoc 1982; 181: 470-473.

    3) Couetil LL, Hoffman AM, Hodgson J, et al. ACVIM Consensus Statement, inflammatory airway disease of horses. J Vet Intern Med 2007; 21: 356-361.

    4) Holmskov U, Thiel S, Jensenius JC. Collections and ficolins humoral lectins of the innate immune defense. Annu Rev Immunol 2003; 21: 547-578.

    5) Persson A, Rust K, Chang D, Moxley M, Longmore W, Crouch E. CP4: A pneumocyte-derived collagenous surfactant-associated protein. Evidence for heterogeneity of collagenous surfactant proteins. Biochemistry 1988; 27: 8576-8584.

    6) White RT, Damm D, Miller J, et al. Isolation and characterization of the human pulmonary surfactant apoprotein gene. Nature 1985; 317: 361-363.

    7) Haagsman HP, Hawgood S, Sargeant T, et al. The major lung surfactant protein, SP 28-36, is a calcium-dependent, carbohydrate-binding protein. J Biol Chem 1987; 262: 13877-13880.

    8) Madsen HO, Garred P, Thiel S, et al. Interplay between promoter and structural gene variants control basal serum level of mannan-binding protein. J Immunol 1995; 155: 3013-3020.

    9) Oberley RE, Goss KL, Ault KA, Crouch EC, Snyder JM. Surfactant protein D is present in the human female reproductive tract and inhibits Chlamydia trachomatis infection. Mol Hum Reprod 2004; 10: 861-870.

    10) Saitoh H, Okayama H, Shimura S, et alK. Surfactant protein A2 gene expression by human airway submucosal gland cells. Amm J Respir Cell Mol Biol 1998; 19: 202-209.

    11) Madsen J, Tornoe I, Nielsen O, et al. Expression and localization of lung surfactant protein A in human tissues. Am J Respir Cell Mol Biol 2003; 29: 591-597.

    12) Kasper M, Sims G, Koslowski R, et al. Increased surfactant protein D in rat airway goblet and clara cells during ovalbumin-induced allergic airway inflammation. Clin Exp Allergy 2002; 32: 1251-1258.

    13) Crisman MV, Scarratt WK, Zimmerman KL. Blood proteins and inflammation in the horse. Vet Clin North Am Equine Pract 2008; 24: 285-297.

    14) Upragarin N, Landman WJ, Gaastra W, et al. Extrahepatic production of acute phase serum amyloid A. Histol Histopathol 2005; 20: 1295-1307.

    15) Ramage L, Proudfoot L, Guy K. Expression of C-reactive protein in human lung epithelial cells and upregulation by cytokines and carbon particles. Inhal Toxicol 2004; 16: 607-613.

    16) Davis JL. Treatment of peritonitis. Vet Clin North Am Equine Pract 2003; 19: 765-778.

    17) Henderson IS, Mair TS, Keen JA, Shaw DJ, McGorum BC. Study of the short- and long-term outcomes of 65 horses with peritonitis. Vet Rec 2008; 163: 293-297.

    18) Nogradi N, Toth B, Macgillivray KC. Peritonitis in horses: 55 cases (2004– 2007). Acta Vet Hung 2011; 59: 181-193.

    19) Selman L, Hansen S. Structure and function of Kollektin liver 1 (CL-L1) and Kollektin 11 (CL-11, CL-K1). Immunobiol 2012; 217: 851-863.

    20) Yoshizaki T, Ohtani K, Motomura W, et al. Comparison of human blood concentrations of collectin kidney 1 and mannan-binding lectin. J Biochem 2012; 151: 57-64.

    21) Bullone M, de Lagarde M, Vargas A, Lavoie JP. Serum surfactant protein D and haptoglobin as potential biomarkers for inflammatory airway disease in horses. J Vet Intern Med 2015; 29: 1707-1711.

    22) Richard EA, Pitel P-H, Christmann U, et al. Serum concentration of surfactant protein D in horses with lower airway inflammation. Equine Vet J 2012; 44: 277–281.

    23) Hobo S, Niwa H, Anzai T. Evaluation of serum amyloid A and surfactant protein D in sera for identification of the clinical condition of horses with bacterial pneumonia. J Vet Med Sci 2007; 69: 827-830.

    24) Saito A, Kuronuma K, Moniwa K, et al. Serum surfactant protein A and D may be novel biomarkers of COVID-19 pneumonia severity. Res Sq. 2020; May:1-17.

    25) Kjelgaard-Hansen M, Jacobsen S. Assay validation and diagnostic applications of major acute-phase protein testing in companion animals. Clin Lab Med 2011; 31: 51-70.

    26) Belgrave RL, Dickey MM, Arheart KL, Cray C. Assessment of serum amyloid A testing of horses and its clinical application in a specialized equine practice. J Am Vet Med Assoc 2013; 243: 113-119.

    27) Viner M, Mazan M, Bedenice D. Comparison of serum amyloid A in horses with infectious and noninfectious inflammatory respiratory disease. J Equine Vet Sci 2017; 49: 11-13.

    28) Leclere M, Lavoie-Lamoureux A, Lavoie JP. Acute phase proteins in racehorses with inflammatory airway disease. J Vet Intern Med 2015; 29: 940- 945.

    29) Lavoie-Lamoureux A, Leclere M, Lemos K. Markers of systemic inflammation in horses with heaves. J Vet Intern Med 2012; 26: 1419-1426.

    30) Mark B, Pepys Gideon M. C-reactive protein: A critical update. J Clin Invest 2003; 111: 1805-1812.

    31) Wedzicha JA, Seemungal TA, MacCallum PK, et al. Acute exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease are accompanied by elevations of plasma fibrinogen and serum IL-6 levels. Thromb Haemost 2000; 84: 210-215.

    32) Passamonti F, Vardi DM, Stefanetti V. Rhodococcus equi pneumonia in foals: An assessment of the early diagnostic value of serum amyloid A and plasma fibrinogen concentrations in equine clinical practice. Vet J 2015; 203: 211-218.

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • [ Başa Dön ] [ Özet ] [ PDF ] [ Benzer Makaleler ] [ Yazara E-Posta ] [ Editöre E-Posta ]
    [ Ana Sayfa | Editörler | Danışma Kurulu | Dergi Hakkında | İçindekiler | Arşiv | Yayın Arama | Yazarlara Bilgi | E-Posta ]