Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB; Attention Deficit Hyperactivity
Disorder: ADHD) dikkat eksikliği, hareketlilik ve dürtüsellik olmak üzere üç bileşenden
oluşan bir çocukluk çağı davranış bozukluğudur. Temel belirtileri arasında doyumsuzluk,
engellenme eşiğinin düşük olması, sebatsızlık, tutarsızlık, kararsızlık, sosyal yetilerde
zayıflık, motor aktivite düzeyinin yüksek, dikkatini toplayabilme ve duruma odaklanma
becerilerinin düşük olması gibi kriterler yer almaktadır. DEHB' nin çocukluk döneminde
görülme sıklığının farklı çalışmalarda % 1-20 arasında değiştiği bildirilmekle birlikte
1-5, ortalama olarak çocuklarda genel populasyonun %3-7'si bu tanıyı almaktadır
6.
Farklı çalışmalarda bu çocukların % 10-79 arasında yetişkinlikte de belirtilerin devam
ettiği bildirilmektedir
6-10. Çocukluk dönemindeki ADHD yaygınlığı ve bunların
yaklaşık yarısında belirtilerin erişkinlik döneminde de devam ettiği düşünülecek olursa
erişkinlerde DEHB sıklığının %1–2 olacağı beklenebilir
11. DEHB sıklıkla çocukluk
çağı bozukluğu olarak bilinmesine rağmen gelişimsel bir nitelik taşımakta; çocukluk ve
ergenlik döneminden sonra yetişkinlikte de devam edebilmektedir
5,12,13.
DEHB' ye bağlı tüm belirtiler yaşın ilerlemesi ile
birlikte daha az dikkat çekici hale gelmekte genellikle
aşırı hareketlilik ve kaba motor etkinlik yerini
huzursuzluğa, yerinde duramama ve kendini sürekli
heyecanlı hissetmeye bırakmaktadır. Ergenlik
döneminde sıklıkla dürtüsel davranışlarda artış
gözlenmektedir 14.
Yetişkinlik döneminde DEHB tanısı alan bireyler, iş
yerinde sıklıkla problemler yaşamakta, çok sık iş
kazalarına maruz kalmakta ve sık iş değiştirmektedirler.
Benzer problemler ev yaşantısında da ortaya çıkmaktadır
7. Evde var olan kurallara uyum sağlamakta güçlük
çekmekte, evle ilişkili ve evliliğin gerektirdiği
sorumlulukları almakta güçlükler yaşanmakta ve ilişkiler
sıklıkla ayrılıkla noktalanmaktadır. Ayrıca bu bireylerde
alkol ve madde kullanımına sıklıkla rastlanmaktadır 15.
Erişkin DEHB ile ilgili bu bulgular, DEHB'nun işlevselliği
azaltan bir tanı olduğunu 16 ve komorbid psikiyatrik
hastalıkların görülme olasılığını artırdığını göstermektedir
17. DEHB' belirtileri devam eden bireylerin erişkinlikte
hareketli işlerle ilgilenmeye eğilimli oldukları, bu şekilde
bozukluğun neden olduğu problemlerle kısmen başa
çıkabildikleri öne sürülmektedir 18. Bu şekilde erişkin
dönemde kişi, yaşam tarzını ve beklentilerini bu duruma
göre ayarlayıp, belirtilerle başa çıkabildiği ve hastalığın
olumsuz etkilerini azalttığı belirtilmektedir 19. Bu
durumun DEHB'nun erişkinlikte fark edilir olmasını
azaltabileceği öne sürülmektedir 20. Bu nedenlerle,
erişkin dönemi DEHB'li bireyler dikkatsizlik, unutkanlık,
hareketlilik gibi özgül olmayan yakınmalara sahip
olmalarına rağmen genellikle bir psikiyatriste
başvurmamakta ya da başvurdukları koşulda dahi ek
tanıların DEHB' yi gölgelemesi nedeniyle tanı
konulamamaktadır.
Çocukluğunda ADHD'si olan bireylerin yarısında
belirtilerin erikinlik döneminde devam ettiği, erişkin
dönemde dikkat süreleri sınırlı, çabuk sıkılan yetişkinler
oldukları göz önüne alındığında iş yaşamında
tercihlerinin de bu belirtiler doğrultusunda değişiklik
göstermesi beklenebilir. Tıp eğitimi barındırdığı çok farklı
disiplinler nedeniyle öğrencilere çok farklı seçenekler
sunmaktadır. Bu çalışmanın amaçları tıp fakültesi 6. sınıf
öğrencilerinde çocukluk dönemindeki DEHB belirtilerinin
yaygınlığını araştırmak ve çocukluk dönemindeki DEHB
belirtilerinin ders başarıları ve ihtisas tercihleri
konusunda olası etkilerini ortaya koymaktır.