Bu çalışmada aerobik ve anaerobik egzersiz tiplerini içeren iş gücünün düzenli olarak arttığı yükleme testi sırasında obez deneklerin MDA seviyelerinde anlamlı oranda artış gösterildi
14. İnsan
15,16 ve hayvan
3,17 kullanılarak yapılan çalışmalarda egzersiz sırasında artan metabolik stres sonucunda artan oksijen tüketiminin serbest radikal oluşumunu artırdığı gösterilmiştir. Buna ilave olarak çalışmalarda, asidozisin
18 ve katekolamin artışının da
19, kısa süreli anaerobik egzersizde serbest radikal artışından sorumlu etkenlerden olduğu ileri sürülmüştür.
Serbest radikal artışı uzun süreli aerobik egzersiz sonucunda oluşmak birlikte bu artış kaslarda zarar vermeden antioksidan sistem tarafından etkisizleştirilir. İskelet kasalarındaki antioksidan enzim koruma seviyesi doku tarafından kullanılan oksijen miktarı ile ilişki olduğu ileri sürülmüştür20,21. Artan serbest radikal seviyesinin zararlı etkilerinin uygulanan egzersiz protokolü ile de yakından alakalı olduğu ileri sürülmüştür22
Serbest radikallerin aşırı üretilmesi oksidan-antioksidan dengeyi bozmakta bu ise oksidatif stres olarak adlandırılmaktadır. Artan kas aktivitesine bağlı olarak serbest radikal üretimi arttığı gibi artan oksidatif stresin iskelet kasının kasılma performansını etkilediği bildirilmektedir23,24. Serbest radikal üretim iskelet kaslarında yalnızca onların uyarılma ve kasılmalarını etkilememekte diğer fizyolojik olayları da etkilemektedir. Serbest radikal sitokrom oksidazın oksijen bağlanan kısmı ile yarışmalı olarak bağlanmak suretiyle mitokondriyal solunumu ve iskelet kasına insüline bağımsız glikoz alınımını engellerler25. Bu durum iskelet kaslarında aşırı yorulma durumunda ve sepsise bağlı kas disfonksiyonunda görülmektedir26,27.
Egzersiz sırasında kaslarda artan lipit peroksidasyonunun kas lifi tipine bağlı olduğu ileri sürülmüştür17,28. Hızlı kasılma özelliği olan kas lifi tiplerini içeren vastus kasında yavaş kasılan yüksek oksidatif kapasiteye sahip soleus kasına göre lipid peroksidasyonunda artışın daha yüksek olduğu gösterilmiştir17. Yapılan çalışmalarda, iskelet kaslarında istirahat durumunda bile serbest radikal üretimi olmakta fakat vücut kan seviyesinde artış görülmesi ise ancak kas kasılması arttığında görülmektedir3,23. Obezlerde istirahat MDA seviyesi normal vücut kompozisyonuna sahip bireylere göre yüksek olduğu çeşitli çalışmalarda gösterilmiştir. Obezlerin vücut kas tipleri normal bireylere göre daha fazla hızlı kasılan (Tip IIb) lifleri içerdiğinden veya artan vücut yağ dokusu normal bireylere göre oksidatif stresi ve serbest radikal oluşumunu daha çok artırmaktadır.
Bu çalışmada elde ettiğimiz diğer önemli bulgu ise egzersiz sonucunda artan MDA seviyesine karşılık antioksidan özelliği bulunan vitmanin A, E ve C değerlerinde istatistiksel olarak anlamlı bir değişiklik görülmemesidir (Tablo 2). Antioksidan vitaminlerin önemli kimyasal özellikleri, toksik oksijen serbest radikallerini inaktive etme yetenekleridir. Egzersiz sonunda vitamin seviyelerinde değişiklik görülmemesini kan alım süresi ile açıklayabiliriz. Yapılan çalışmalarda Vitamin E ve vitamin C seviyelerinde azalmanın egzersizi takiben 3 saatten itibaren başladığı gösterilmiştir29. Vitamin C güçlü bir antioksidandır bu nedenle süperoksit ve hidroksil radikali ile kolayca reaksiyona girerek onların temizlenmesinde önemli rol oynar7. Vitamin A ve Vitamin C'nin etkili bir singlet oksijen temizleyicisi olduğu da belirtilmektedir30. Vitamin E, tokoferol yapısında olup, yağda eriyen güçlü bir antioksidan olup hücre membran fosfolipidlerinde bulunan çoklu doymamış yağ asitlerini serbest radikal etkisinden koruyan ilk savunma hattını oluşturur. Düşük oksijen kısmi basınçlarında β-karotenler, antioksidan özellik göstermektedirler. Yüksek oksijen konsantrasyonlarında ise vitamin A, vitamin E'nin antioksidan etkilerini tamamlamaktadır. Egzersiz sırasında artan oksidatif stress lipit peroksidasyonuna ve oksidan antioksidan denge bozulmasına yol açar31-33.
Düzenli olarak yapılan aerobik egzersiz sonucunda iskelet kaslarının oksidatif enerji üretim kapasitesini arttığı mitokontriyal yoğunluk ölçümü ile gösterilmiştir.34,35. Sekiz haftalık aerobik egzersizin pulmoner oksijen alınımı kapasitesi ve iskelet kaslarının oksijen kullanım kapasitesini artırdığı göstermiştir. Bu çalışmada anti oksidatif enzim aktivitesinde ve ya glutatyon durumunda değişiklik olmamıştır36.
Sonuç olarak; kısa süreli, iş gücünün düzenli arttığı egzersiz testi obezlerde oksidatif stresi artırarak serbest radikal oluşumunu hızlandırmakta buna karşılık savunma sistemleri içersinde yer alan Vitamin A, E ve C seviyeleri anlamlı olarak azalmamaktadır.