Cerrahi hemşireliği ameliyat olacak hastanın ameliyat öncesi, ameliyat sırası ve ameliyat sonrası bakımını kapsayan hasta bakımı uygulamalarını içermektedir. Hemşire ameliyatın türü ve tipine bağlı olmaksızın hastanın ameliyata hazırlanmasında, ameliyat esnasında bakımda komplikasyonları önleme ve ameliyat sonrası bakımda önemli rol oynar. Ameliyat öncesi hasta hazırlığında beslenme ile ilgili uygulamaların sürdürülmesinde hemşirelerin de sorumlulukları vardır
1.
Mide içeriğinin hacmini ve asiditesini azaltmak için genel anestezi öncesi yetişkin ve çocukların aç kalması gerekir. Böylece ameliyat esnasında mide içeriğinin regürjitasyonu ve aspirasyonu, abdominal cerrahide ameliyat alanının gaita ile kontamine olması, idrar ve gaita inkontinansı önlenmiş olur. Son yıllara kadar hastalar anestezi öncesi 8-12 saat süresince aç kalmaktaydı1-8. Ameliyat öncesi uzamış açlık süresinin hastalarda açlık hissi, huzursuzluk, baş ağrısı, dehidratasyon, hipovolemi ve hipoglisemi gibi olumsuz etkileri oluşabilmektedir9. Ayrıca ameliyat öncesi uzun süre aç kalma hasta memnuniyetinin azalmasına, ameliyat sonrası dönemde geç iyileşme ve geç taburculuğa neden olabilmektedir10.
Son 20 yıldır ameliyat öncesi aç kalma sürelerine yönelik yapılan çalışmalar sonucu ameliyat öncesi açlık ile ilgili rehberler yayınlanmıştır. Bu rehberlerde hastanın alabileceği katı ve sıvı gıdalarla ilgili değişiklikler yer almaktadır7,11-13. Amerikan Anestezi Birliğinin (ASA, The American Society of Anesthesiologists) ameliyat olacak hastalar için aç kalma ile ilgili önerileri vardır. ASA'nın önerilerine göre ameliyatın altı saat öncesinde katı gıdaların, iki saat öncesinde de berrak sıvıların kesilmesinin yeterli olduğu belirtilmektedir. Tavsiyeler hastanın yaşına ve yenilen yemek tipine göre değişmektedir. Örn; yetişkinlerde yağlı yiyecek sonrası sekiz saat, süt ürünlerinden sonra dört saat açlık önerilmektedir14. İngiliz Kraliyet Hemşirelik Koleji (The Royal College of Nursing) tarafından Kasım 2005 yılında basılan rehberde ameliyat öncesi aç kalma; sağlıklı kişiler için ameliyat öncesi aç kalma, sağlıklı çocuklarda ameliyat öncesi aç kalma, yüksek riskli gruplarda ameliyat öncesi aç kalma olarak gruplandırılmıştır. Elektif cerrahi geçirecek olan yetişkin hastaların aç kalma ile ilgili olarak 2- 6 saat kuralı aşağıdaki gibidir5,15.
• ‘2' - anestezi indüksiyonundan 2 saat öncesine kadar su içimi
• ‘6' - gıdalar için (katı, süt ve süt içeren içecekler) en az altı saatlik bir aç kalma
• Kusma ve aspirasyon riski olan hastalar için anestezi ekibi diğer girişimleri göz önünde bulundurmalıdır.
Ülkemizde bu konu ile ilgili çalışmalar sınırlı sayıdadır. Kliniklerde genellikle hastaların halen gece 12'den sonra aç kalma ilkesi benimsenmektedir. Bazı durumlarda hastaların ameliyata girişi öğleden sonraki saatlere kadar gecikmekte bu da hastanın istenilenden daha uzun süre aç kalmasına neden olmaktadır. Bu çalışma konuya ilişkin durumun incelenmesi ve gereksinimlerin saptanmasına yardımcı olacaktır.
Bu çalışma cerrahi hastalarının ameliyat öncesi aç kalma sürelerini incelemek amacıyla planlanmıştır.